Mercan Adası Hakkında Bilgi

Mercanların bir araya toplanması so­nucunda oluşan ve deniz düzeyinin çok az üstüne çıkan, genellikle daire­sel biçimli adacık.

Mercan adası, taç biçiminde bir top­rak şerididir; bir deniz gölcüğünü (lagon) çevreler ve okyanus tarafından kuşatılır. Büyük Okyanus ve Hint Ok­yanusu’nda yaygın olan mercan ada­larının tümünün de volkanik bir alttabaka üstünde bulunması bu adaların coğrafi dağılımlarını bir ölçüde açık­lar. Gerçekten de mercan adaları, en durallaşmamış yerler olan deniz dibi sırtları yakınlarında bulunur. Tipik mercan adalarında, söz konusu alttabaka, yüzeyde görülmez ve yanardağ kökenli kayaçlara genellikle deniz dü­zeyinin 300 m altında raslanır. Yüzey bölümü yalnızca kireçtaşlarından (bunlar temelde mercan kökenlidir) oluşur; gerçekte, madreporların (mer­canlar) çoğalabilmeleri için, sürekli olarak sıcak bir su gerekir. Hava fotoğrafı, kireçiası tacının, yük­sek bölümlerle (motu) su altında kalan alçak bölümlerin (hoa) art arda sıra­lanmasından oluştuğunu gösterir. Ayrıca, bir ya da iki geçit vardır. Mercan adasının düşey bir kesiti, 45°’den fazla eğimli bir yamaç orta­ya çıkarır; bu yamaç, yukarıya doğru çıkıldığında hemen hemen yalmzca ki­reçli suyosunlarmdan oluşan bir do­rukla son bulur.
Daha sonra, az çok hep suların altında kalan bir küçük düzlük, yüksek kesimi motu’yu oluştu­ran bir yassı çakıl yamacı ve deniz gölcüğüne ulaşan hafif bir yamaç (ama bazen, su altında kalan küçük bir yalıyar) görülür. Hoa 1ar düzeyin­de su üstünde kalan bölüm yoktur. Madreporlar dolaylı olarak da olsa hemen hemen bütün kireci sağlarlar. Kırılmış parçalar dorukta çatlayan ve küçük düzlüğe yayılan dalgalanma ha­reketiyle geri atılır; daha sonra bu parçalar dalgayla motu’ya doğru iti­lirler. Olay bütün taç boyunca gerçek­leşir; ama boalardan giren su, geçit­lerden geçerek okyanusa döner.

Ta­cın iç kesiminde kalan kireçtaşı par­çaları, daha sonra, klasik tortullaşma çevrimine katılır. Karmaşık oldukla­rı halde suyun hareketleri ve oluşum olayları çok iyi bilinmektedir. Buna karşılık, mercan adasının alt kesimi­nin nasıl oluştuğu pek iyi anlaşılama­maktadır. Çünkü mercanlar yalnızca su yüzeyine yakın yerlerde yaşayabil­mektedirler.

Hadi Paylaş!