Bitki ve Hayvan hücrelerinin Karşılaştırılması ve Hücre Tiplerine Örnekler

1. Bitki ve hayvan hücrelerini karşılaştırınız. Hücreler arasındaki benzerlik ve fark­lılıkları açıklayınız

2. Farklı hücre tiplerine örnekler veriniz.

Bitki ve Hayvan hücrelerinin Karşılaştırılması

Şimdi de bitki ve hayvan hücrelerinin kısımlarını bir benzetme ile açıklamaya ne dersiniz?

Yandaki fabrika resmini dikkatlice inceleyiniz. Fabrikanın duvarını hücrenin zarına, işçileri organellere, yöneticilerin bulunduğu yeri de çekirdeğe benzetebilir misiniz? Bu fabrikanın hayvan hücresini temsil ettiğini düşünürsek bitki hücresini göstermek için fabrikaya bir kısım daha eklememiz gerekir mi?

İçerdikleri yapılar bakımından bitki ve hayvan hücreleri birbirlerine benzemelerine rağmen aralarında bazı farklılıklar vardır. Bu farklılıklardan biri, bitki hücrelerinde hücre zarının dışında bir de hücre duvarı (çeper)nın bulunmasıdır. Bu duvar, yukarıdaki fabrika örneğinde olduğu gibi fabrikanın duvarlarını çevreleyen koruyucu ikinci bir duvara benzetilebilir.

Fabrikada işlerin düzenli yürüyebilmesi için yöneticiden aldığı emir doğrultusunda çalışan işçiler vardır. Fabrikadaki yöneticinin düzenleme ve denetleme görevini, hücrede çekirdek yapmaktadır. Çekirdek, büyüme, çoğalma gibi yaşamsal etkinlikleri yönetir ve denetler. Çekirdek, bu etkinlikleri gerçekleştirirken içerisinde bulunan ve canlının kalıtsal özelliklerini taşıyan yapıları kullanır. Bu önemli yapıları taşıyan çekirdek, sitoplazmadan çift katlı zarla ayrılmıştır. Bazı hücrelerde birden fazla çekirdek vardır, bazı hücrelerde ise hiç yoktur. Örneğin, insanda bulunan alyuvar hücrelerinde, bakterilerde çekirdek bulunmamaktadır. Çekirdeği olmayan hücrelerde canlının kalıtsal özelliklerini taşıyan yapılar sitoplazmada dağınık hâlde bulunur.

Hücre zarı bir fabrika duvarı gibi hücreyi dış etkilere karşı korur. Hücreye destek olur. Belirli bir şekil verir. Hücre zarı, üzerinde bulunan gözenekler sayesinde, hücre ile dış ortam arasında madde alışverişini sağlar. Canlı, esnek bir yapısı vardır. Seçici geçirgen özelliğe sahiptir. Her maddenin hücre içine geçişine izin vermez. Bitki hücresindeki hücre duvarı bitkiye desteklik sağlar.

Sitoplazma, fabrikada üretim yapan işçilerin çalıştığı alan gibidir. Hücre zarı ile çekirdek zarı arasını dolduran canlı, renksiz bir sıvıdır. Sitoplazmanın çoğu sudur; solunum, fotosentez, beslenme ve boşaltım gibi bütün canlılık olayları burada geçer. Sitoplazmadaki yaşamsal faaliyetler organeller yardımıyla yürütülür.

Organellerin hepsi farklı görevler üstlenmiştir. Aşağıdaki tabloda bitki ve hayvan hücresinde bulunan organeller verilmiştir. Tabloyu dikkatlice inceleyiniz. Bu hücrelerde bulunan organellerin şeklini ve ilgili açıklamaları inceleyerek görevlerini öğrenmeye çalışınız. Her ikisinde de ortak olan organeller nelerdir? Listeleyiniz.

“Bütünden Hücreye Yolculuk” ve “Hücrelerimizi Keşfedelim” etkinliklerini hatır­layınız. incelediğiniz hücrelerde bu organellerden hangilerini gözlemleyebildiniz?

Bilim insanları, çok küçük veya çok büyük madde ya da malzemeleri laboratuvarda kolayca incelemek için gerçek yapılarına benzer şekilde modeller oluşturabilirler. Siz de çıplak gözle göremediğiniz hücrenin boyutlarını büyüte­rek gözle görünür bir model oluşturabilirsiniz. “Bütün Hücreye Yolculuk” ve “Hücrelerimizi Keşfedelim” etkinliklerindeki gözlemlerinizden yola çıkarak hücre modeli yapabilirsiniz.

Oluşturduğunuz bitki ve hayvan hücresi modellerini birbirine benzer şekilde mi tasarladınız? Hücre modelleri birbirinden şekil olarak farklı mıydı? Bitki ve hayvan hücresi içerisine koyduğunuz organeller aynı mıydı?

Sizce elektron mikroskobu kullanılarak hücrenin organelleri daha ayrıntılı görülebilir mi? Hücrede mitokondri, kloroplast ve kofuldan daha farklı organeller olabilir mi? Elektron mikroskobu kullansaydı- nız bir hücrenin daha farklı organellerini ve bunların yapısal farklılıklarını keşfedebilecektiniz. Bu yapısal farklılıkları, organelleri ve görevlerini, ileriki sınıflarda ayrıntılı olarak öğrenebilirsiniz.

Tüm canlılar için yaşamın temel birimi hücredir. Hücre, yaşam için gerekli tüm biyolojik olayların ger-çekleştiği canlının en küçük yapı birimidir. Bir canlı kaç hücreden oluşur? Bir hücreden oluşan canlılar var mıdır? Bitkiler ve hayvanlar, bir hücreden mi yoksa birden çok hücreden mi oluşur?

Bitki ve hayvan hücrelerinin kalıtsal özelliklerini taşıyan yapılar çekirdek içerisinde bulunur. Bazı mikroskobik canlılar bir hücreden oluşur. Bu canlıların çekirdek özellikleri olmadığı için kalıtsal özellikleri taşıyan yapıları sitoplazmada dağınık hâlde bulunur.

Her hücre, başlı başına bir canlıdır da diyebiliriz. Buna iyi bir örnek, mavi algler gibi bir hücre olarak yaşamını sürdüren organizmalardır. Bu canlıların yaşamsal faaliyetlerinin tümü tek bir hücre içerisinde devam ettirilir.

Yandaki fotoğrafta tek bir hücreden oluşmuş canlılara ait bir örnek yer almaktadır. Buna karşılık insan vücudu ise on trilyondan daha fazla hücreden oluşur. Gözle görülemeyecek kadar küçük olan bu yapılar, nasıl oluyor da canlıları meydana getirebiliyor, hiç düşündünüz mü?

Organizmadaki bütün hücreler farklı görevlen yerine getirmek için bir araya gelmiştir. Örneğin, bitkide besin, su ve madensel maddelerin taşınmasında görev alan hücreler birlikte çalışır. Hayvanda da oksijen ve karbondi oksit gazlarını taşıyan hücreler bir arada çalışır. Siz de farklı tip hücrelere örnekler verebilir misiniz?

Hadi Paylaş!