Yunan tarihçisi, felsefecisi ve komutanı (Atina, İ.Ö. 430’a doğru-İ.Ö.355’e doğru).
Varlıklı bir ailenin oğlu olan Ksenophon, önce sofistlerin yanında öğrenim gördü, İ.Ö. 404’e doğru Sokrates’le karşılaştı ve onun görüşlerini benimsedi. İ.Ö. 401’de, Genç Keyhüsrev’in, kardeşi Artakserkses H’ye karşı yaptığı sefere katılan Thebaili dostu Proksenos’un çağrısına uyarak Anadolu’ ya geçti. İki ordu Babil yakınlarında karşı karşıya geldi: Yunanlı paralı askerler (Onbinler) savaşta çaba gösterdiler ama Keyhüsrev öldürüldü. Bunun üzerine uzun ve zorlu bir dönüş başladı. Ksenophon genç yaşına karşın, satrap Tissaphernes’in eski komutanları tutsak etmesi sonucu seçilen yeni beş komutandan biri oldu, ordunun kurtarılmasında önemli bir rol oynadı ve sağ kalanları İ.Ö. 399 ilkbaharında Bergama’ya ulaştırdı (Anabasis ya da OnbinJerin Dönüşü adlı yapıtında da bu seferi anlattı).
Ama Atina’ya dönünce, Keyhüsrev’e ve Ispartalılara yakınlığı nedeniyle hainlikle suçlandı ve Atina’dan sürüldü. Bunun üstüne İsparta kralı Agesilas’la dostluk kurup İ.Ö. 396’da İsparta’ya yerleşti: İ.Ö. 394’te de kralla Koronei’ye gelerek Ispartalılarla birlikte Atina’ya karşı savaştı. Daha sonra İsparta’nın kendisine ayırdığı, Skillus’taki araziye yerleşerek burada karısı Philesia, iki oğlu (Gryllos ve Diodoros) ile birlikte yirmi yıl yaşadı. Başta yedi kitaptan oluşan Anabasis olmak üzere yapıtlarının çoğunu burada yazan Ksenophon, İ.Ö. 371’de Skillus’un Elealılar tarafın Kserkses, Akamantş hükümdarlarının en gözde kenti olan persepolis’teki sarayların yapımını tamamlamış ama kent İ. Ö. 330 1a Büyük İskender tarafından yakılıp yıkılmıştır. Resimde, günümüze kadar ayak tu kalmış bir kalıntının üst kesiminde Kserkses’in kabartması görülmektedir.dan yakılıp yıkılması nedeniyle, buradan ayrılıp Korinthos’a çekildi. İ.Ö. 365’e doğru Atinalılar Ksenophon’un sürgün cezasını kaldırdılar ama felsefecinin Attike’ye dönüp dönmediği konusunda kesin bir bilgi yoktur.
Duru anlatımı ve canlı üslubuyla Eski Yunan yazarlarının önde gelenlerinden biri olan Ksenophon’un öbür yapıtları arasında özellikle şunları sayabiliriz: Sokrates’le ilgili inceleme yazıları: Apologia Sokratus (Sokrates’in Savunması); To Symposion (Şölen); Apomnemoncumata Sokratus (Sokrates’ten Anılar); tarihsel anlatı: Hellenika (Helen Olayları); Agesilas; tarihsel bir roman.Kvrupaideia (Keyhüsrev’in Eğitimi); iktisat ve siyaset üstüne: Oikonomikos (İktisat Üstüne); Hieron (bir tiranın yaşamıyla ilgili diyaloglar); Poroi e Peri Prosodon Tes Athinaikes Politeias (Atina Devletlerinin Gelirleri Üstüne); teknik konular üstüne: Kynegetikos (Avcılık Üstüne); Peri Hippikes (Binicilik Üstüne); Hipparkhikos (Süvarilik Üstüne); vb.
Son Yorumlar