Halojenler Nedir? Özellikleri ve Kullanım Alanları Nelerdir? Elementleri sınıflandırma çizelgesinin VII b sütununda yer alan flüor (F), klor (Cl), brom (Br), iyot (I) ve astat (At) kümesine verilen ad.
Halojenlerin Özellikleri
Kimyasal özellikleri bakımından büyük benzerlikler gösteren halojenlerin dış tabakalarında yedi elektron bulunur ve tek yüklü halojenür anyonuna ( X ) iyonlaşma eğilimleri vardır. Fiziksel nitelikleri sürekli biçimde değişir.
Bu yalın cisimlerin moleküllerinin hepsi çift atomludur ( x2): olağan sıcaklıkta, flüor ve klor fazla renkli olmayan gazlardır; sıvı halde olan krom bol miktarda kırmızı duman salar; iyotsa çok koyu renkli bir katıdır. Kaynama ve ergime sıcaklıkları, flüordan iyota doğru gidildikçe artar.
Halojenler, kimyasal açıdan son derece etkindirler ve elektronegatiflikleri gibi ilgileri(afinite)de, çok yükseltgen olan flüordan iyota doğru gidildikçe azalır. Hidrojen ile tepkiyerek, denk gelen hidrojen halojenürleri (HX) oluştururlar. Bu maddeler halojen ne kadar yükseltgense o kadar kararlıdırlar (ve çözeltileri o kadar daha az asit özelliği gösterir). Hidrojenli bileşiklerin (hidrojen karbürler, vb.) hidrojeniyle yer değiştirirler ve organik türevlerin halojenleşmesini oluşturan çift ya da üçlü bağlara katılma özellikleri vardır.
Çoğu metalle (özellikle flüor), fosfor ve arsenik gibi bazı ametallere tepkiyerek, MX (alt 4) (üst m -) formülündeki halojenürleri verirler (n sayısı M elementinin yükseltgenme derecesine bağlıdır). Halojenürlerin kaynama sıcaklıkları ve elektrik akımını iletme elverişliliği, monohalojenürlerden polihalojenürlere doğru gidildikçe azalır. Bunun nedeni, birincilerin iyonik bileşikler, İkincilerinse molekül yapısında (kovalans) bileşikler olmasıdır. Metaller, ayrıca, MX4m~ ya da MX6p’ türünden kompleks halojenürler oluşturabilirler (m ve p, metalin yükseltgenme derecesine bağlıdır).
Halojenler birbirleri arasında da etkileşirler; düşük atom numaralı bir halojen, daha yüksek atom numaralı bir halojen iyonunu yükseltger: Sözgelimi CI2 + 2 Br~~*2 Cr + Br2 (bromun hazırlanmasında kullanılan tepkime). Birbirleri üstüne etkiyerek, halojenler arası bileşikler de oluştururlar: CİF, ICI3, vb. Bu bileşikler, elementler arasındaki elektronegatiflik farkı ne kadar büyük olursa o kadar kararlıdırlar. Dolayısıyla en kararlı bileşik IF, en az kararlısıysa BrCI olur. Bu bileşikler, çeşitli bireşimlerde kullanılırlarOksijenle on iki bileşik elde etmek olasıdır. Bunlar, flüor söz konusu olduğunda oksijen flüorürler; öbür halojenlerle de.oksitlerdir. Halojenli oksoanyonlar, elementin yükseltgenme derecesi yükseldikçe daha kararlıdır; ancak, flüor, oksijenden daha elektronegatif olduğundan, oksoasitler veremez.
Halojenler ya da halojenürlerie çeşitli benzerlikler gösteren bir bileşik kümesini de saymak gerekir: Bunların aralarından bazıları, siyanürün türevleridir. Ayrıca azotürü ( N3 ) de eklemek gerekir.
Astat Nedir?
Astat (Mendeleyev’in ekaiyotu) doğal radyoaktif parçalanmalardan kaynaklanmaz. İlk kez 1940’ta, Kaliforniya Üniversitesi’nden D.R. Corson, K.R. Mac Kenzie ve E. Segre tarafından, bizmutun a tanecikleriyle bombardımanı yoluyla hazırlanmıştır. Radyoaktiflik süresi kısa, etkinliği büyük olduğundan “astat” (“kararsız”) adı verilmiştir. Fazla bilinmeyen kimyasal özellikleri, büyük bir olasılıkla iyotunkilere yakındır.
Son Yorumlar