Termometre Nasıl Yapılır?

Termometre Nasıl Yapılır? Basit bir termometre yaparak termometrenin nasıl yapıldığına çalışma prensiplerine bakalım.

Termometre yapmak için gerekli araç ve gereçler

• cam şişe (küçük boy erlenmayer)
• ince cam boru
• delikli lastik tıpa
• beherglas (Geniş bardak olabilir.)
• ısıtıcı (ocak)
• gliserin
• buz parçaları

Termometre yapımı işlem basamakları

• Cam şişeyi içinde hava boşluğu kalmayacak şekilde gliserinle doldurunuz.
• Cam boruyu lastik tıpaya takıp şişenin ağzını tıpa ile kapatınız. Bu sırada şişedeki gliserin cam boruda bir miktar yükselecektir.
• Beherglasa yarısına kadar su doldurup içine bir miktar buz parçası atınız. Hazırladığınız şişeyi buzun içine daldırıp arada bir karıştırarak 10-15 dakika bekletiniz. Cam borudaki gliserin seviyesini renkli kalemle işaretleyiniz. Bu seviye 0°C çizgisidir.
• Beherglasa yarıya kadar su doldurup ocakta kaynatınız. Şişeyi kaynar suya batırıp cam borudaki gliserin seviyesini işaretleyiniz. Bu seviyeyi 100°C kabul ediniz.

Musluk suyu ile doldurulmuş bir çaydanlık ocakta ısıtılacak olursa bir süre sonra su çaydanlıktan taşmaya başlar. Suyun taşması, ısınma sırasında su moleküllerinin hızlanması ve buna bağlı olarak suyun hacminin artmasından kaynaklanır. Hacim artışı yani genleşme ısının madde üzerindeki etkilerinden birisidir. Isının diğer bir etkisi de sıcaklık değişimidir. Dışarıdan ısı alan maddelerin sıcaklığı artar, ısı kaybeden maddelerin sıcaklığı ise azalır. Sıcaklık ölçmede kullanılan termometreler ısınan maddenin genleşmesi esasına göre yapılmıştır.

“Termometre Nasıl Yapılır?” etkinliğinde kullandığınız gliserinde olduğu gibi maddenin hacmi ısınma sırasında artar, soğuma sırasında ise azalır.

Yapısında renklendirilmiş alkol (ispirto) ve cıva gibi sıvılar kullanılan termometrelere sıvılı termometre adı verilir. Sıvılı termometreler, alt kısmında haznesi bulunan ince cam borudan yapılmıştır. Isınma sırasında termometrenin haznesinde bulunan sıvı genleşir ve cam boru içerisinde yükselmeye başlar. Soğuma sırasında ise sıvının hacmi küçüldüğü için cam borudaki sıvı seviyesi alçalır.

Termometrelerdeki sıcaklık değerleri doğada gerçekleşen bazı olaylar dikkate alınarak belirlenir. Bunun için genellikle buzun erime ve suyun kaynama sıcaklıkları esas alınır. Ancak farklı bilim insanları tarafından geliştirilen termometrelerde bu sıcaklıklar farklı rakamlarla ifade edilmektedir Ülkemizde ve birçok ülkede kullanılmakta olan Celcius (Selsiyus) termometresinde buzun erime sıcaklığı 0 (sıfır), suyun kaynama sıcaklığı ise 100 kabul edilmiştir. Buna karşılık buzun erime sıcaklığının 32 veya 273, suyun kaynama sıcaklığının da 212 veya 373 gibi rakamlarla ile ifade edildiği termometreler de yapılmıştır.

İsveçli bilim insanı Anders Celcius (Andırs Selsiyus) tarafından geliştirilen ve Selsiyus termometresi olarak adlandırılan termometrede sıcaklık değerleri “derece selsiyus” şeklinde ifade edilir.

Selsiyus termometresinde (0) sıfır ve 100 rakamlarının arası 100 eşit parçaya bölünerek her bölmeye 1°C (bir derece selsiyus) adı verilmiştir.