İnsan Hakları Divanı Nedir? Nasıl Çalışır? Divan, sözleşme ile getirilmiş olan güvence sisteminin yargılama organıdır. Divana doğrudan başvurarak dava açma olanağı yoktur. bir başvurunun Divan önüne gelebilmesi için, Komisyonun başvuruyu ön koşullar açısından kabul etmesi ve esas hakkındaki raporunu Bakanlar Komitesine vermesi ve Komisyonun, ya da ilgili devletin veya devletlerin, işin Divana götürülmesi isteminde bulunması gerekir.
Divan, yargılama yöntemine uygun olarak, yargılamasını yapar ve kararını verir. Divanın kararları kesindir. Divanın, sözleşmeyi yorumlama yetkisi de vardır. Divan, kararı ile yalnız sözleşmenin çiğnendiğini saptamakla kalmaz, gerektiğinde yakınılan devleti tazminata da mahkum eder.
Bir konunun, Divanın önüne götürülebilmesi için, yakınılan devletin, Divanın yargı yetkisini bir bildirimle tanımış olması gerekir. Türkiye, Divanın zorunlu yargı yetkisini, bazı koşullara bağlayarak 22 Ocak 1990 tarihinden geçerli olmak üzere tanımıştır.
Divan, Avrupa Konseyine, üye olan devletlerin sayısı kadar yargıçtan oluşur. Yargıçlar, dokuz yıl için, üye devletletin gösterdiği üç aday arasından Avrupa Konseyi parlamenterler Meclisince seçilir. Yargıçlar da, kendilerini aday göstermiş olan devletlerden bağımsız olarak, görev yaparlar.
Divan, “Daire”, “Büyük Daire”, ve “Genel Kurul” biçiminde çalışır. Divana gelen her dava için, dokuz üyeden oluşan bir daire oluşturulur. Dairenin bakmakta olduğu dava, karmaşık ve sözleşme bakımından sorun yaratacak nitelikte ise, davaya Büyük Daire bakar. Genel Kurulun esas görevi, içtihat birliğini sağlamaktır. Divan, ister daire, ister büyük daire, ister genel kurul biçiminde çalışsın, daima aynı yöntemi, aynı ilkeleri uygular. Daire kararı ile Genel Kurul kararı arasında, doğuracağı hukuksal sonuç yönünden bir fark yoktur. Daire veya büyük daire kararma karşı, genel kurala gidilemez.
Divan, önündeki dava dolayısıyla, olayların ve hukuksal sorunların açıklığa kavuşması, gerçeğin bulunması için, gerekli gördüğü inceleme ve soruşturmaları yapmak, gereken önlemleri almak yetkisine sahiptir. Divan, gerekli gördüğü her türlü soruşturmayı yapabilir; bazı belgelerin verilmesini taraflardan isteyebileceği gibi, tanık dinlenilmesine, bilirkişi incelemesine, ya da keşif yapılmasına karar verebilir.
Divan kararları kesindir; bunlara karşı herhangi bir yere başvurma olanağı yoktur. Tazminata hükmeden kararları dışındaki, Divanın normal kararları «beyan edici», başka bir deyişle, Sözleşmenin çiğnenip çiğnenmediğini belirten kararlardır. Yoksa bunlar, Sözleş¬meye aykırı bir yasayı kaldıran, yönetsel bir işlemi iptal eden, bir yargı kararını bozan kararlar değildir. Divanın böyle bir yetkisi yoktur.
Tüm Divan kararları uyulması zorunlu yargı kararlan olmasına karşın, kararların yerine getirilmesi, ilgili devlete bağlıdır. Devlet iç hukukun sağladığı olanaklardan yararlanarak Divan kararını yerine getirir ve böylece yükümlülüğünden kurtulur.
Son Yorumlar