Türkler halı ve kilimlerde hangi figürleri Kullanmışlardır?

Türkler dokudukları halı ve kilimlerde daha çok hangi figürleri kullanmışlardır? Bu figürler dönemin kültürel özellikleri hakkında ne tür bilgiler vermektedir?

Türkler İnanışlarını yaşayışlarını, nelerden korktuklarını, kahramanlıklarını bu halılara figür olarak yansıtmışlardır.

Kullanılan figürleri şöyle kategorilendirebiliriz.

1. Hayvansal figürler; kuş akrep, yılan, kurt ağzı, kurt izi ve böcek figürleri kullanılmıştır. en çok kullanılan kuş figüri olmak üzere ejder,  kurt ağzı, kurt izi ve böcek figürleri de kullanılır.Türkler vahşi ve tehlikeli hayvanların kürk ve derilerinden parçaları dokuyarak bu hayvanların güç ve kudretlerinin kendilerine geçtiğine ve bu yolla korunduklarına inanmışlardır. Kurt pençesi, timsah dişi, ölü bir yılan ya da akrep taşımanın uğur ve güç sayılmış ve halılara bu figürler işlenmiştir.Bunların başka bir kullanış amacı da  Türk boyları arasında o günün koşullarındaki gereklilikten dolayı koyunların, kilim ve diğer mülkiyetlerin işaretlenmesi ve kime ait olduklarını belli etmesi amacıyla kullanılmıştır.

2. Bitkisel figürler; Yaprak, ağaç, çiçek ve meyve figürleri kullanılmıştır.Pıtrak- Bıtırak: İnsanların giysilerine ve hayvanların tüylerine yapışan pamuksu bu bitkinin, kem ve kötü bakışları savuşturduğuna inanılırdı.  “Pıtrak gibi” deyimi de bolluğu simgelemektedir. Hayat ağacı: Bu figür, sonsuzluğun, ölümsüzlüğün ve ölümden sonra hayatın sembolüdür.

3. Geometrik figürler; Bu figür çeşidi en çok tercih edilen figür şeklidir. Bunun sebebi dokuma kolaylığıdır. Başlıca şekiller üçgen, dikdörtgen, dörtgen ve eşkenar dörtgendir. Türk dokumalarında çengeller ve + şekilleri tehlikelerden koruduğuna inanılırdı.

4. Karışık figürler; Madalyon, rozet, çengel, sütun yazı, harf, damga, im vs. kullanılır.

5. Sembolik figürler; Dokuyucunun duygu düşünceleri ile doğa güçlerini simgeleyen motiflerdir. Bu gruba kuş, hayat ağacı, el, tarak, ibrik, kandil vb. girmektedir.

Türk halı dokumacılığı da geleneksel yaşantıya bağlı olarak gelişmiştir. Göçebe hayatın etkisiyle, Türklerin mobilya ve döşemeleri kolaylıkla taşınabilen halı ve keçeler olmuştur. Orta Asya Türk boyları çadırlarının zamanlarını daha kalın ve sıcak tutabilmek amacıyla halı sanatına önem vermişlerdir.

Türkmen ve yörük aşiretleri tarafından Anadolu’ya getirilen halı sanatı Selçuklular döneminde büyük bir gelişme göstermiştir. Türkler, halı dokuma tekniğini ilk olarak İslam dünyasına ardından da tüm dünyaya tanıtmışlardır. Selçuklu halılarında kullanılan düğüm tekniği, Türk halılarını diğer ülkelerin halılarından ayırmaktadır. Türk (Gördes) düğümü adı verilen bu tekniğe göre ipekten yapılan halılarda santimetre kare başına 80-100 düğüm atılırdı.

Hadi Paylaş!