Yukarıdaki açıklamalara göre Türk ve İslam dünyasında bilimin gelişmesinin en önemli nedeni nedir? Bu durumun nedeni Türk-İslam Devletlerindeki hükümdarların bilimi ve bilginleri desteklemesidir. Aşağıda bazı örnekleri verdik:
9. yüzyılda Abbasilerle başlayan İslam dünyasındaki aydınlanma hareketi Karahanlı, Gazneli ve Selçuklu devletleri dönemlerinde de devam etti. Bu Müslüman Türk devletlerinin hükümdarları bilim insanlarını desteklediler. Onlara saygı gösterip düşüncelerini özgürce ifade etmeleri için gereken ortamı sağladılar.
Bu dönemde yetişen matematik ve astronomi bilginlerinden biri olan Harezmi, Abbasi halifesi tarafından Bağdat Saray Kütüphanesinin yönetimine getirildi. Harezmi, Şam’da bulunan rasathanede gözlemler yaptı ve meridyen yayının uzunluğunu ölçmeye çalıştı. Başkanlığını yaptığı bir heyetle birlikte 830 yılında bir dünya haritası çizdi.
Ünlü bir matematikçi ve astronom olan Ömer Hayyam, Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah tarafından rasathane kurmak ve takvim hazırlamakla görevlendirildi. Bunun üzerine Ömer Hayyam, İsfahan’da kurduğu rasathanesinde Celali takvimini hazırladı.
Astronom Nasireddin Tusi (1201-1274) ise İran’daki İlhanlı Devleti Hükümdarı Hülagü’nün desteğini aldı. Tusi, Hülagü’nün yardımıyla Meraga’da bir rasathane kurdu. Rasathanesini, cihazları ve zengin kütüphanesiyle bir bilim merkezi hâline getirdi. Ayrıca Astronomi Tezkiresi adlı eserinde Batlamyus sisteminin yanlışlıklarını ortaya koydu.
Bilim tarihinde astronom olarak tanınan Uluğ Bey (1394-1449) aynı zamanda Timurlu Devleti’nin hükümdarıydı. Ancak o, devlet yöneticisi olarak değil, bir bilim insanı olarak tarihe geçti. Semerkant’ta medreseler yaptıran ve bir rasathane kurduran Uluğ Bey ünlü bilginleri bu şehirde topladı. Kendisi de astronom olan Uluğ Bey, gözlemler yaptı ve öğrenciler yetiştirdi.
Uluğ Bey’in öğrencilerinden biri olan matematikçi ve astronom Ali Kuşçu, Fatih’in isteği üzerine İstanbul’a geldi. Ali Kuşçu, Fatih Medresesine müderris olarak atandı ve burada astronomi ve matematik dersleri verdi. Ayrıca İstanbul’un enlem ve boylamını ölçerek çeşitli güneş saatleri yaptı.
çok uzun olmuş ama iyi cevaplar aldım