Tımar sisteminin Osmanlı devlet yönetimine askeri sistemine ve ekonomisine katkıları nelerdir? Osmanlılarda ülke topraklarının büyük bölümü devlete ait idi. Devlet miri arazi denilen bu toprakları dirlik olarak ayırmıştı. Dirlik üzerinde yaşayan çiftçinin toprağı ekip biçme ve devletin belirlediği dirlik sahibine vergi ödeme gibi yükümlülükleri vardı. Dirlik sahipleri genellikle devletin asker ve sivil görevlileri arasından seçilirdi. Bunlar yaptıkları görev karşılığında devletten maaş almazlar, topladıkları vergi gelirleriyle geçinirlerdi.
Tımar sisteminde her dirlik sahibi geliri oranında cebelü denilen atlı askerler yetiştirmek ve savaş zamanında onların başında orduya katılmakla yükümlüdür. Osmanlı Devleti bu sistem sayesinde hazineden harcama yapmadan her an savaşa hazır büyük bir ordu kurmuştur. Ayrıca dirlik sahipleri aracılığıyla vergileri düzenli biçimde toplamış, ülke içinde güvenliği ve otoriteyi sağlamıştır.
Osmanlı Devleti tımar sistemindeki topraklardan alacağı vergileri belirlemek için gelişmiş bir kayıt sistemine ihtiyaç duymuş ve bu amaçla tahrir defterleri tutmuştur. Böylece vilayetlerdeki vergi ödemesi gerekenleri ve tahmini vergi gelirlerini kayıt altına almıştır. Bu özellikleri nedeniyle tahrir defterleri Osmanlı tarihini inceleyen bir çok tarih araştırmacısı için birinci elden kaynak değeri taşımaktadır.
Tımar sisteminin bir diğer yararı, toprakların verimli biçimde işlenerek tahıl üretiminin kesintisiz olarak sürdürülmesi olmuştur. Çünkü Tımar sisteminde çiftçiler topraklarını izinsiz olarak terk edemezlerdi. Ayrıca herhangi bir gerekçe göstermeden toprağını üç yıl üst üste işlemeyen çiftçiden toprağı geri alınırdı. Bu şartları yerine getiren bir çiftçi toprağın kullanım hakkını ömür boyu elinde tutar ve miras bırakabilirdi.
Tımar sistemi Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan itibaren idari, mali ve askeri düzenin temelini oluşturmuştur. Nitekim tımar sisteminin bozulmasıyla birlikte Osmanlı Devletinde tarımsal üretim düşmüş, köyden kente göç hareketi başlamış ve ordudaki tımarlı sipahi sayısı azalmıştır.
Son Yorumlar