Slavlar (İslavlar) Hakkında Bilgi

Orta ve Doğu Avrupa’da oturan bazı halklara, dilsel yakınlıkları nedeniy­le verilen ortak ad.

250 milyon İslav, dokuz devlete (Rus­ya, Ukrayna, Polonya, Çek Cumhu­riyeti, Slovak Cumhuriyeti, Yugoslavya, Bulgaristan, Slovenya, Makedon­ya) dağılmış on üç ulustan oluşur. Islavların kökeni, pek iyi bilinmemek­tedir: İ.S. I. yy’da Romalı yazarların Venedi (Wendler) adı altında sözünü ettiği, Vistül’le Dnieper arasına yer­leşmiş olan ve Roma kaynaklarında adı geçen halkın Slavların ataları ol­duğu sanılır. Slav adıysa ancak VI. yy’da bütün Avrupa’yı etkileyen göç­ler sırasında ortaya çıkmıştır. Slav halkları, doğuda Dnieper ve yukarı Volga havzalarına, güneyde de Balkan yarımadasına doğru yayıldılar. Tarımla geçimlerini sağlayan, doğal güçlere büyük saygı gösteren ve boy­lar halinde örgütlenmiş olan topluluk­lar, Slavların günümüzde yoğunlaş­mış oldukları alana yavaş yavaş yerleştiler.

Slav Çek köylü kadınlar

Batıda Franklar ve Germenler, güney­doğuda Bizans İmparatorluğu tarafın­dan sarılan bu halklar, X. yy’da, Tu­na havzasına yerleşen Macarlar tara­fından ikiye bölündüler: Kuzeyde Do­ğu Slavları (Ruslar ve Ukraynalılar) ve Batı Slavları (Polonyalılar, Çekler ve Slovaklar), güneyde Güney Slavları (özellikle Sırplar ve Hırvatlar).

IX. yy’dan başlamak üzere Hıristiyan­laşma ve kiril yazısının benimsenme­si, Slavlar için, bir devlet oluşturma­larında çıkış noktası oldu: Gniezno’nun merkezi olduğu ilk Polonya dev­leti Büyük Moravya; Simeon’un Bul­gar İmparatorluğu ve Hırvat Kral­lığı.

Geleneksek kıyafetleri içinde 2 polonyalı

Bu devletlerin en özgünü ve sürekli olanı, Slav olmayan Varegler tarafın­dan kurulan ve kral Vladimir I zama­nında (988) Hıristiyanlaştırılan Kiev Krallığı’dır. Güçsüz olan ilk Slav dev­letleri, XI. yy’da güçlü komşuları Bi­zans İmparatorluğu, Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ve XIII. yy’da da Moğollara karşı koyamadılar.

XIII. yy. Slav halkları için uzun sü­reli değişikliklerin başlangıcı oldu: Yabancı egemenliğine boyun eğen Slavlar, ulusal benliklerini korumakta güçlük çektiler. Bağımlılıktan ilk kurtulan Rusya oldu: XV. yy’da Mos­kova büyük prensi Büyük İvan III (1462-1505), Rus topraklanın bir araya getirme girişiminde bulundu ve Ta­tar boyunduruğuna karşı koydu. Ar­dından da. Korkunç İvan IV Rus İmpa­ratorluğunu kurdu.

XII. – XIV. yy’larda Bizans himayesin­den kurtulan Sırplar ve Bulgarlar, dört yüzyü süren Osmanlı İmparatorluğu’nun egemenliği altına girdiler; Almanların siyaset ve kültür alanın­daki etkisi altında kalan Çekler, XVI. yy’da Habsburg İmparatorluğu’na bağlandılar. Polonya, XVIII. yy’ın so­nunda Prusya, Avusturya ve Rusya arasında paylaşıldı.

XIX. yy’ın ikinci yansında İslavların kendi topraklarından ayrılarak A.B.D’ne göç ettikleri görüldü. Polonya’da 1830 ve 1863’te ayaklan­malar oldu; Çekler 1848 devrimlerine katıldılar; Sırbistan bağımsızlığını 1830’da, Bulgaristan da 1885’te ka­zandı, Polonya ve Çekoslovakya’ysa 1918’de devlet olabildiler.

Böylece Birinci Dünya savaşı ve Rus, Alman, Avusturya-Macaristan imparatorluklarının çökmesi, Slav dünyasında derin bir değişikliğe yol açtı. Yeni bir Polonya devletinin oluşturulmasının ve Çekoslovakya’nın kurulmasının (Çekler, Moravyalılar ve Slovakların birleşmesi) yanı sıra Gü­ney Slavları, Yugoslavya içinde Sır­bistan çevresinde birleştiler.

Nazi işgali Orta Avrupa’daki Slav dünyasında yeni değişikliklere yol açtı. 1939 Ağustosunda Alman-Sovyet barış anlaşmasıyla Polonya yeni­den bölündü. Çekoslovakya ve Yu­goslavya’nın toprakları parçalandı.

S.S.C.B’nden sonra, 1945-1948 yılla­rı arasında Polonya, Bulgaristan, Çe­koslovakya ve Yugoslavya da sosya­list rejimi benimsedilerse de, 1990’dan başlayarak, sosyalist rejimin her birinde çökmesiyle,yeniden demok­rasiye ve liberal iktisada döndüler.

Slav Dilleri

Slav dillerinin varlığı İ.S. IX. yy’dan başlayarak doğrulandı. Bütün İslav dillerinin “ortak Slavca” diye adlan­dırılabilecek bir anadilden kaynaklandığı, varsayımsal olarak ileri sürü­lebilir. Bu ortak Slavcanın İ.S. ilk yüzyıllarda konuşulduğu sanılmak­tadır. Slav dilleri, Baltık dillerine (litvanca, letçe, Alman fethinden önce Doğu Prusya’da konuşulan eski Prusya dili) oldukça yakındır.

Yazılı metinlerde beliren en eski S­lav dili, IX. yy’ın ikinci yarısındaki bulgar-makedonya lehçesi olan “eski Slavca”dır; Slavların ilk havarileri olan Kiril ve Metodiy, Incil’i ve dinsel metinleri eski Slavcaya aktarmışlar­dır (korunmuş olan elyazmaları X. yy. tarihini taşır). “Slavon” adı altın­daki eski Slavca, Ortodoks mezhe­binden olan Slavların din ve kültür dili olarak önemli rol oynamıştır. Modem Slav dilleri arasında da nısça, ukrayna dili, beyaz rusça, bulgarca, lehçe, çekçe, slovakça, sırpça-hırvatça, slovence, makedonca yer alır.

Hadi Paylaş!