Sesin hangi ortamlarda yayılabileceğini söyleyebilir misiniz?

Sesin hangi ortamlarda yayılabileceğini söyleyebilir misiniz? Boşlukta sesin yayılıp yayılamayacağı konusundaki görüşünüz nedir?

Ses Hangi ortamlarda yayılır?

Çevremizdeki canlı ve cansız varlıkların çıkardığı sesleri kulağımızla duyarız. İnsanlar çıkardıkları sesleri düzenleyerek konuşma, şarkı söyleme ve bağırma gibi olayları gerçekleştirir. Diğer canlı varlıklar da çıkardıkları seslerle birbirleri ile iletişim kurarlar. Canlı veya cansız varlıklardan çıkan sesler, titreşim sonucu meydana gelir. İnsanda ses telleri titreşirken, rüzgar ağaç yapraklarını titreştirir. Arılar kanatlarını çok hızlı çırptıklarından dolayı titreşim meydana getirir ve ses çıkarır. Bağlama, gitar, keman gibi telli çalgılarda telin titreşmesi sonucunda ses meydana gelir. Uçaklar yere yakın uçtuklarında motorlarından çıkan sesler, havada ilerleyerek penceremizin camlarını titreştirir.

Ses, ses kaynaklarının titreşimi sonucunda oluşur. Oluşan sesler havayı da titreştirerek kulağımıza gelir. Kulağımıza gelen sesler de kulak zarında titreşimlere neden olur. Beynimiz bu titreşimleri ses olarak algılar ve duyma olayı gerçekleşir. Ancak insan kulağı her sesi duyamaz. Belirli bir şiddet aralığındaki sesleri işitebilir. Gerek sesin oluşumunda gerekse sesin iletiminde titreşim hareketi oldukça önemlidir. 

Titreşimler sonucunda oluşan sesler, tıpkı suya atılan taşın oluşturduğu gibi dalgalar halinde yayılır. Ayrıca ses, sadece sıvılarda değil katı ve gazlarda da yayılır. Sesin yayılması için katı, sıvı veya gaz gibi maddesel bir ortam gereklidir. Ses, maddesel olmayan (boşlukta) ortamlarda yayılmaz.

Sesin katılarda yayılması

Evlerin dış kapıları genellikle tahta veya metal gibi katı maddelerden yapılmaktadır. Eve gelen kişi kapıya eliyle veya tokmakla vurarak ses üretir. Kapının vurulmasıyla oluşan ses önce katıda sonra da gaz ortamında yayılarak kulağımıza ulaşmaktadır. Sokakta darbeli matkapla asfaltın delinmesi sonucunda oluşan sesler önce hava ortamında daha sonra da katı ortam olan duvarlarda yayılarak kulağımıza ulaşır.

Sesin sıvılarda yayılması

Yüzerken kulaklarımızı suya batırdığımızda dışarıdaki sesleri uğultulu olsa da duyarız. Balina, yunus, karides gibi canlılar su içerisinde çıkardıkları sesler ile birbirleriyle iletişim kurar. Cansızlar da sıvı içerisinde ses çıkarır. İki taşı su içerisinde birbirine vurduğumuzda çıkan sesi hem sıvı hem de gaz ortamında duyabiliriz. Bu olaylar sesin sıvı ortamında yayıldığını göstermektedir.