Safevi Hükümdarı 1. Abbas Kimdir? (Büyük Abbas da denir.) (?, 1557-Mazanderan 1628). İran hükümdarı (1587-1628). Hudabende’nin oğlu ve beşinci safevi hükümdarı. Herat’ta babasına isyan ederek Kazvin’i ele geçirdi ve 1587 yılında, henüz 30 yaşında iken hükümdar oldu. Kendinden evvelki yetersiz idare yüzünden dağılmak tehlikesine uğrayan memleketi az zamanda ıslah etti ve kalkındırdı. Ermeni ve Gürcülerden toplanarak müslüman edilmiş gençlerle yeniçeriliğe benzer tüfenkçi denilen yeni bir ordu kurdu; Şahseven adlı türk kabilesinden de bir hassa alayı teşkil etti. Askerliği bu şekilde düzenledikten sonra, özbekler üzerine yürüdü; 1597’de Herat’ta onları yendi, Meşhet şehrini geri aldı; 1600 yılında Avrupa’ya bir heyet göndererek Osmanlılara karşı birleşme teklif etti. Mehmed III zamanından Murad IV’ün ilk yıllarına kadar Osmanlılarla çarpıştı. 1603’te küçük bir Osmanlı ordusunu Tebriz yakınında Sufyan savaşında yendi. Tebriz, Revan (Erivan), Kars kalelerini aldı. Kuyucu Murad Paşanın İran üzerine yürüyerek Tebriz’i harap etmesi üzerine, Osmanlılarla barış istedi:
Murad Paşanın ölümünden sonra sadrazam Nasuh Paşa ile 1618’de Seray antlaşmasını yaptı. Genç Osman olayında Anadolu’da karışıklık çıkınca fırsattan istifade ederek Bağdat ve dolaylarını elde etti, Musul ve Diyarbakır’a kadar ilerledi, öte yandan orduları Gürcistan’ı istila etmişti. İngiliz yardımıyla Basra körfezindeki bazı adaları ve Hürmüz’ü Portekizlilerden aldı. Bu körfezde kendi adına bir liman kurdu (B enderi Abbas). İstafahan’ı başkent yaptı. Kırk üç yıllık hükümdarlık süresi Osmanlı tarihinin Kanuni Sultan Süleyman devrine benzetilir.
Büyük devlet adamı sıfatlarına rağmen, elde ettiği şehir halkını ve esirleri, hatta yerine göz diktiği şüphesiyle oğlunu öldürtmesi onun meziyetleriyle bağdaştırılamadı.
Son Yorumlar