Nereden Nereye Zaman İçinde Bilim

Nereden Nereye 7. Sınıf Fen ve Teknoloji

Yandaki karikatürden hareket ederek insanlığın bilim yolunda katettiği mesafeyi değerlendirmeye çalışınız.

İnsanlık son yüzyıllara, uzay ve astronomi üzerindeki kazanılan bilgilere kadar, dünya ile ilgili çok çeşitli inançlara sahiptiler, dünyanın düz olduğu, boğanın boynuzları üzerinde durduğu bunlardan bir kaçıdır. Günümüzde artık, mikropu da uzayı da deneysel olarak görmemiz ve test etmemiz mümkün haldedir. Zamanla buluşlar ile gerçekleşmiştir. Teleskop ve mikroskop bulunarak bir çok yanlış inanış ve hurafe yok edilmiştir.

Teknolojiyle ilişkilendireceğiniz kavramlara örnekler veriniz.

Teknoloji, taş devrinde, taştan yapılan avlanamak, kendini korumak veya toprağı işlemek için yapılan araç gereçlerle başlar günümüz bilgisayar dünyasına kadar uzanır.

Teknolojiyle ilişkilendirilen kavramlar, araştırma, geliştirme, üretim, araç, alet, kaynak, bilgi, beceri, sanayileşme, gelişmiş ülke, buhar gücü, elktronik, bilgisayar, iletişim, haberleşme.

“Dost başa düşman ayağa bakarmış.” diye bir atasözümüz var. Kimseye karşı düşmanlık beslemeyin ama yine de çevrenizdekilerin ayaklarına bir bakın. Hepsinde ayakkabı var, öyle değil mi? Ayakkabı giymek, dünyanın en sıradan şeylerinden biridir. “Peki, ya geçmişte nasıldı bu durum? Ayakkabılar nasıl ortaya çıktı? İlk ayakkabıyı kim yaptı, kim giydi?” gibi sorular bize ayakkabının zaman içerisinde değişim ve gelişim gösterdiğini ispatlar. Sizce günümüzde kullandığımız aletlerin, eşyaların ve makinelerin ortaya çıkmasında etkili olan neydi?

Ayakkabının ortaya çıkmasında da günümüzde kullandığımız alet ve eşyaların ortaya çıkmasında etkili olan şey insanların ihtiyacı ve insanların hep daha rahat yaşama isteğidir.

İcatların bir kısmı, insanların daha önce yapamadıkları şeyleri yapabilmelerinin yolunu açarken bir kısmı, daha verimli çalışmalarına yardım eder. Modern icatların bir tek mucidin eseri olması ender görülen bir durumdur.

Hesap makinesinin günümüzdeki hâlini alması yüzyıllar süren bir süreci kapsar. Sizce aşağıdaki ve yan taraftaki icatları yapan kişiler acaba hesap makinesinin ve bilgisayarın temelini attıklarının farkındalar mıydı? Bu sonuca nereden ulaşıyorsunuz?

Bu icatları yapan kişiler, tabiki modern hesap makinesinin ve bilgisayarın temelini attıklarının farkında değillerdi. Bilgisayar zamanla bilim adamlarının herbirinin üzerine kattığı bir şeylerle kollektif akıl ile oluşmuş bir buluştur. Gelişimini tamamlamamış ve halen gelişmektedir.

İnsanlar mal alıp satmaya başladıklarından beri sayma ve hesaplama sistemlerine gereksinim duymuşlardır. İlk toplama makinelerinden biri olan abaküs, 5000 yıl önce Babil’de (şu anda İran ve Irak’ın kapladığı alan) icat edildi.

Aşağıdaki kronolojide belirtilen buluşların yüzyıllar öncesinden yapılmış olmasına rağmen günümüzde önemini koruyor olmaları hakkında ne düşünüyorsunuz?

Tekerlek, barut, cam, mürekkep, vinç, gibi buluşlar bilimin ve teknolojinin yapı taşlarıdır. Bu aletleri günümüzde kullandığımız gibi gelecektede kullanacağız. Çünkü bunlar hayatımızın her an içinde olan çok önemli buluşlardır. 

Hayat Artık Daha Kolay

Aşağıda bazı bilimsel buluşlarla ilgili açıklamalar görüyorsunuz. Birlikte inceleyelim.

Çinliler mürekkebi çam ağaçlarının yakılmasıyla elde edilen is, misk ve gaz yağını karıştırarak elde ediyorlardı. Daha sonra teknoloji sayesinde görünmez mürekkep elde edildi. Bu mürekkep genellikle devlet sırlarını saklamak veya savaş durumlarında gizli bilgileri iletmek için kullanılırdı.

Barut ilk defa Çinliler tarafından güherçile, kükürt ve kömür tozundan elde edildi. Barut; kalın duvarlar ardındaki saraylarında, uzun ve sıkıcı geceleri hoşça geçirmeleri için Çin imparatorlarına sunulan eğlenceli bir buluştu. Bu yeni buluşun eğlendirme potansiyelinden daha ürkütücü özelliklerinin keşfedilmesi fazla uzun sürmedi.

İlk vinç resmi, Romalı mimar Vitruvius (Vitruvyus)’un MÖ 10 yıllarında yazdığı bir kitapta görülür. Bu vinç, tepesinde makara bulunan ve halatlarla sabitlenen bir direkten oluşuyordu. Makaradan geçen başka bir halat yüklere bağlanıyor ve kölelerin çevirdiği ayak değirmeniyle kaldırılıyordu. 15. yüzyılda İtalya’da palangalı vinç adı verilen daha kullanışlı bir vinç tasarlandı. Buhar gücüyle çalışan ilk vinci, 19. yüzyılda İskoçyalı John Rennie (Con Reni) yaptı.

Sizce mürekkeple birlikte insanoğlunun hayatı nasıl değişti?

Mürekkeple birilikte, buluşlar, bilim ve medeniyet, başka yerlere ve gelecek kuşaklara aktarılabilmiştir. Mürekkeple birlikte yazılar kağıtlara ve deri üzerlerine yazılmaya başlanmış ve bu yazılar başka medeniyetlere çok kolay taşınmış ve uygulanmıştır.

Barutun olumlu ve olumsuz yerlerde kullanımına örnekler veriniz.

Barutun savaşlarda, şehirlerin işgalinde, bombalarda ve silahlarda kullanımı olumsuz sonuçlardır. Havai fişeklerde kullanımı eğlencelik olumlu kullanımdır.

Vinçlerin ilk hâliyle günümüzdeki hâli arasındaki benzerlik ve farklılıklar nelerdir?

Vinçlerin benzer özelliği makara kullanılmasıdır. Farklılığı ise günümüzde oynar ve sabit makaraların kullanılması ve makaraya elektrik motorunun entegre edilmesidir.

Karikatür hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

İlk dönemlerde kullanılan tekerleklerin lastikten olduğunu düşünemeyiz. Çünkü çevresel şartlar buna uygun değil, yollar uygun değil sonra insan ve hayvanlardan çektiği için sürtünmeyi bertaraf edecek dar tekerlekler kullanmak gerekli onun günün şartlarına ve ihtiyaca göre kullanılmaktadır. 

Günümüzdeki bilimin ve teknolojinin gelişmiş olması, ilk uygarlıkların yaptığı bilimsel çalışmaların ve icatların tamamından yararlanıldığı anlamına gelir mi? Neden?

Günümüz bilim ve teknoloji ilk uygarlıklardan bu yana bir süreçtir. Gelişerek bu şeklini almıştır. Bu gelişim sırasında her zaman bir önceki buluşlar kullanılmıştır.

Aşağıdaki yazı, ilk uygarlıklardan günümüze kadar olan bir süreçte tekerleğin insanlar için önemine vurgu yapıyor. Size göre insanoğlunun kullandığı araçları sürekli geliştirmek istemesindeki etkenler nelerdir?

Günün şart ve ihtiyaçlarına göre bütünsül gelişmeye göre tekerlekte evrim geçirmiş değişmiştir.

Sizce yüz yıl sonra araçların tekerlekleri nasıl olabilir? Düşüncelerinizi belirtiniz.

Yüzyıl sonra tekerleklerin yere değmeyeceğini, yada araçlarda tekerlek dahi olmayacağını düşünebiliriz. İhtimal araçlar yere çok yakın uçarak gideceklerdir.

Bilim ve Teknik dergisinden al›nan cam ile ilgili yazıyı okuyunuz.

Camın Bulunuş (icat) Hikayesi

Günlük hayatımızın birçok yerinde önemli bir yere sahip olan camın, ilk defa nerede ve nasıl üretildiğini hiç düşündünüz mü? Bu konuda kesin bir bilgi olmamakla birlikte Romalı bir tarihçi olan Pliny (Pilini), camı ilk olarak Fenikeli denizcilerin bulduğuna işaret eder. Öyküye göre denizciler, Suriye’nin Prolemais (Prolemos) bölgesindeki sahilde bir kamp kurarlar ve ateş yakarak kaplarını, aynı zamanda yükleri olan soda blokları üzerine koyarlar. Ertesi gün uyandıklarında, ateşin sıcaklığından dolayı kum ve sodanın camı oluşturduğunu görürler.

Bilimsel gelişmelerin daha önceki buluşlardan yararlanıyor olması insanlık tarihine neler kazandırır? Tartışınız.

İnsanlık tarihi ve medeniyetler sürekli birbirlerinin devamı şeklindedir. Ulaşım arttıkça medeniyet ve teknoloji artış hızı çok daha artmıştır. Buluşlar birbirlerini izlemiştir. Camı bulabilmek için ateşe ihtiyaç olduğu gibi, bilgisayarın geliştirilmesi için elektriğe ihtiyaç vardır.

Günümüzde bilim ve teknolojinin oldukça gelişmiş olmasına rağmen eski ürünlerden hâlâ bilimsel çalışmalarda yararlanılmasını nasıl açıklayabiliriz? Yukarıdaki haberden yararlanarak cevaplayınız.

Buluş ve icatlar çoğunlukla bibirlerinin devamı oldukları için, yeni bir buluşta önceki buluşlar temel olarak kullanılır.

Siz camı yukarıdaki işlevleriyle hiç kullandınız mı? Kullandıysanız nelerle karşılaştınız?

Dürbün ve mikroskop olarak kullandım, bu camların cisimleri olduklarından çok daha fazla büyüttüklerini gördüm.

Hadi Paylaş!