Mustafa Kemal Atatürk’ün Hayatı

Mustafa Kemal Atatürk’ün Hayatı

Mustafa, 1881’de Selanik’te doğmuştur. Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım’dır. Baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi XIV – XV. yüzyıllarda Anadolu’dan Makedonya’ya yerleştirilmiş Kocacık yörüklerindendir. Annesinin babası Feyzullah Ağa ise Karaman’dan Rumeli’ye gelen Konyar yörüklerindendir. Zübeyde Hanım ve Ali Rıza Efendi evlendikten hemen sonra, Ali Rıza Efendinin Selanik’teki baba evine yerleşirler.

Evliliklerin ilk yılları bu evde geçer. Önce bir kızları olur, adını Fatma koyarlar. Bundan sonra Ahmet ve Ömer adını verdikleri iki erkek çocukları daha olur. Bunları Mustafa, Makbule ve Naciye takip eder. Fatma, Ahmet, Ömer ve Naciye küçük yaşta vefat etmişlerdir.

Mustafa’nın babası Ali Rıza Efendi 1876 – 1877 yıllarında Selanik’teki “Asakirimilliye Taburu”nda üsteğmen rütbesiyle görev yapmıştır. Askerlik görevinden sonra bir süre Vakıflar İdaresinde ikinci katip, Rüsumat idaresinde gümrük memurlukları görevinde bulunmuştur. Daha sonra kereste işi ile uğraşarak serbest ticaret yapmaya başlamıştır.

Mustafa’nın doğduğu ve 1896 yılına kadar kaldığı Selanik, Osmanlı Devletinin çok uluslu yapısında değişik ırka ve dine mensup Osmanlı halklarının yaşadığı bir şehirdi. Bir liman şehri olan Selanik, Avrupa ve İstanbul’u birbirine bağlayan demir yollarına sahipti. Şehrin bu özelliği Avrupa’da meydana gelen yeniliklerin ve olayların takip edilmesini kolaylaştırıyordu. Selanik’in kültürel hayatına hareketlilik katan bu özellik, siyasi olarak bölgeyi zor durumda bırakıyordu. Örneğin Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik düşüncesi, farklı etnik grupların bir arada yaşadığı bölge üzerinde yıkıcı etkilere neden oldu. Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu zor durumdan yararlanmak isteyen başta Rusya olmak üzere Avrupalı Devletler Balkanlardaki milliyetçilik fikirlerini destekleyerek burada yaşayan azınlıkları Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtıyorlardı. Mustafa’nın doğduğu topraklarda yüzyıllarca beraber yaşayan Sırp Bulgar ve Makedonlar Osmanlı Devleti’nden bağımsızlık istiyorlardı.

Milliyetçilik isyanlarının devam ettiği yıllarda 1877 – 1878 Osmanlı – Rus Savaşı başladı. Osmanlı Devleti’nin savaş sonrası imzaladığı Berlin Antlaşması ile Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız oldu. Berlin Antlaşması’nda alınan diğer bir karar da Makedonya bölgesinde de ıslahat yapılmasıydı. İlerleyen dönemde bölgede yeteri kadar ıslahat yapılmadığını söyleyen Avrupalı Devletler bir taraftan Osmanlı Devleti’ne baskı uyguluyor, diğer taraftan bölgedeki isyan hareketlerini destekliyorlardı. Selanik ve Manastır gibi şehirlerin içinde bulunduğu Makedonya bölgesi bu isyanların en yoğun yaşandığı yerdi. Osmanlı Devleti bölgede asayişi sağlamakta zorluk çekiyor, gayrimüslimlerin oluşturdukları çeteler halkın can ve mal güvenliğini tehdit ediyordu.

Balkanlarda ortaya çıkan bu ayrılıkçı fikirler ve isyan hareketleri Osmanlı aydınları arasında yeni arayışlara neden oldu. Osmanlı Devleti’ni içinde bulunduğu zor şartlardan kurtaracak yeni fikirler tartışılmaya başlandı. XX. yüzyıl başlarında meşruti yönetimi tekrar kurmak isteyen Osmanlı aydınları devlet otoritesinin güçlü olmadığı daha rahat hareket edebilecekleri bir yer olan Makedonya bölgesinde örgütlenmişlerdi. Selanik şehrinin bu ortamı içinde Mustafa; çok genç yaşta farklı kültürleri tanımış, Osmanlı Devleti’nin sorunlarının konuşulup tartışıldığı, yeni fikir ve düşüncelerin oluştuğu bir ortamda yetişme imkanı bulmuştur.

Mustafa Kemal’in doğumu ile eşzamanlı olaylar

Osmanlı Devleti, 1877 – 1878 Osmanlı – Rus harbi sırasında yaşadığı ekonomik sorunlar nedeniyle iç ve dış borçlarını ödeyemeyeceğini açıkladı. Bu duruma tepki gösteren Avrupalı Devletlerle yapılan anlaşma gereği 1881’de Düyunuumumiye İdaresi (Genel Borçlar) kuruldu. 1881’de damga, alkollü içki, balık avı, tuz, tütün ve ipekten alınan vergilerin tüm geliri iç ve dış borçlara ayrıldı. Bu vergileri toplama ve alacaklılara ödeme görevi de İngiltere ve Fransa başkanlığında kurulan Düyunuumumiye İdaresine verildi.

Konu Soruları

1. Farklı kültürlere mensup insanlarla bir arada yaşamak sizce hangi özelliklerimizi geliştirir?
2. Toplum liderlerinde bulunması gereken özellikler nelerdir?
3. Mustafa Kemal’in siyasi fikir ve düşüncelerini oluşturan kaynaklar nelerdir? Araştırınız.
4. Mustafa Kemal’in askerlik hayatında görev aldığı yerler konulu harita çalışması yapınız.