Michel Foucault Kimdir? Bilginin Arkeolojisi ve Başlıca Eserleri, Fransız felsefecisi (Poitiers, 1926 – Paris, 1984). Felsefe öğrenimi gördükten sonra Clermont-Ferrartd’da, Tunus’ta, Vincennes’ de ders veren Michel Foucault 1970’ten sonra Collegede France’ta profesör olarak görev aldı. Siyasal bağlanımı ve özellikle Claude Mauriac ve jean-Paul Sartre ile birlikte kurduğu Tutuklular Etkinlik Komitesi (kamu suçlularına ilişkin) içindeki çalışmaları, Foucault’nun, çağımızın önde gelen eylemci aydınlarından biri olmasını sağladı.
Michel Foucault
Bilginin Arkeolojisi
Foucault, tarihsel süreklilik içinde ele alınan “düşüncelerin” bireşimini yapmakla yetinen düşünceler tarihine büyük bir yenilik getirdi, süreklilik’e karşıt olarak, süreksizlik’i (kesintililik) bir araştırma ilkesi olarak kullandı. Foucault’ya göre tarihsel gereç, geniş ve birbirinden kopuk öbekler halinde örgütlenmiş söylemlerden başka bir şey değildir. Belli bir toplumda, söylemsel ileri sürüşlerin (sözcelerin) bulunmasını ya da bulunmamasını belirleyen kurallaraysa Foucault, arşiv adını verir.
Sözgelimi, Fransa’da 1792 kırımları, çağın gazetelerindeki haberlerde sergilenmiştir. Bu ortaya koyuş, Meclis kürsüsünden yapılan konuşmalar (söylemler) kadar önemli bir başka arşivdir. Demek ki, söylem olguları, gerçek tarihsel anıtlardır ve söylemin “bütünselliğini” yeniden ortaya koyabilmek için bir arkeoloji çalışması yapmak gerekir (Archeoİogie du savoir [Bilginin Arkeolojisil, 1969). Tarihçinin elinde,üretilme koşullarını
yan yana getirebileceği söylem parçalarından başka bir şey yoktur. Foucault’nun en ünlü kitabı olan Les Mots ot les choses’un (Sözcükler ve Nesneler, 1966) alt başljğı L/ne Archeologie des sciences humaines’dir (İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi). Foucault bu kitabında klasik çağ Batı düşüncesini, insan bilimlerinin (ruhbilim,toplumbilim, dilbilim) kurulmasına yönelten hareketi inceler. Bu oluşum da XIX. yy’a özgü üç büyük bilim dalı (biyoloji, iktisat, felsefe) aracılığıyla gerçekleşir.
Akıl hastanesi (Histoire de la folie â lage classique (Klasik Çağda Deliliğin Tarihi, 1961) ve hapishane (Surveiller et punir [Gözetmek ve Cezalandırmak], 1975) gibi kurumsal kuruluşlar konusundaki yaygın düşüncelerden çok farklı bir görüş ortaya koyduktan sonra cinselliğin tarihini incelemeye girişen Foucault 1976 yılında, altı cilt olarak tasarladığı Histoire de la sexuaiite’nin (Cinselliğin Tarihi) birinci cildini yayımladı: La Volonte de savoir (Bilme İsteği). Foucault, bu yapıtta cinselliğe ilişkin söylemin en beylik görüşlerinden birini şiddetle eleştirir. Bu görüş, Batı toplumlarında cinselliğe ilişkin söylemin baskı altına alınmış olduğunu ileri sürer. Oysa Foucault, bunun tersine, Batı toplumlarının, cinselliği, bir çekim kutbu, konuşmalara yol açan bir büyüleyici nesne haline getirdiğini: “bilme isteği’nin, cinsellik üstündeki söylemi çoklaştırdığını gösterir. Bu araştırma, Batı toplumlarının cinsellik konusunda sorular sormasının bir sonucudur.
Michel Foucault Başlıca Eserleri
Histoire de la folie â l’âge classique. Folie et deraison (Klasik Çağda Deli-liğin Tarihi. Delilik ve Bilinç Bozukluğu, 1961); Naissance de la clinique. Une Archeoİogie du regard medical (Kliniğin Doğuşu. Tıbbi Açıdan Bir Arkeoloji, 1963); Les Mots et les choses. Une Archeoİogie des sciences humaines (Sözcükler ve Nesneler.
İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi, 1966); Archeoİogie du savoir (Bilginin Arkeolojisi, 1969); Surveiller et punir.Naissance de la prison (Gözetmek ve Cezalandırmak. Hapishanenin Doğuşu, 1975); La Volontede savoir (Bilme İsteği; Histoire de la sexualite’nin [Cinselliğin Tarihi] 1. cildi, (1976).
Son Yorumlar