Meclisin Toplantı ve Karar Yeter Sayısı Ne Kadar?
Meclis Toplantı yeter sayısı
Meclisin görüşmelere başlayabilmesi için, birleşimin açılmış olması, birleşimin açılabilmesi için de, toplantı yeter sayısının olması gerekir. Anayasaya göre, aksine bir düzenleme yoksa, Meclis, üye tam sayısının en az üçte biri ile toplanabilir. Başka bir deyişle, üye tam sayısı 550 olan Mecliste birleşimin açılabilmesi için en az, 184 milletvekilinin hazır bulunması gerekir. 1961 Anayasasında toplantı yeter sayısı, üye tamsayısının salt çoğunluğu olarak saptanmıştı. Bu durum, Meclisin toplanmasını, birleşimin açılabilmesini zorlaştırdığı için, Anayasa ile toplantı yeter sayısı üçte bire indirilmiştir.
Toplantı yeter sayısının, görüşme süresince korunması kural olarak gerekir. Çünkü görüşme sonunda yapılacak oylamalar, yeter sayı dikkate alınarak değerlendirilecektir. Görüşmeler süresince yeter sayının korunup korunmadığının her an izlenmesi, Meclis çalışmalarını aksatır. Bu nedenle, toplantı yeter sayısı, görüşmeler süresince varsayılır. Kuşku, ya da istem üzerine, toplantı yeter sayısının olup olmadığı saptanır.
Meclis Karar yeter sayısı
Meclis, aksine bir düzenleme olmadığı zaman, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Ancak bu salt çoğunluğun, en az, üye tamsayısının dörtte birinden çok olması gerekir. Bu durumda, üye tam sayısı 550 olan Meclis, en az 184 üye ile toplanabilir ve 184 üye ile toplanan Meclis de, en az 139 üye ile karar verebilir. Karar alabilmek için, en az 139 milletvekilinin olumlu oyuna gerek görülmesinin nedeni, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanan ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar veren Mecliste, en az karar yeter sayısının 139 olmasıdır. Anayasa, 1961 Anayasasından farklı olarak; toplantı yeter sayısını düşürmüş, buna karşılık karar alma yeter sayısındaki en az gerekli oy sayısını koruyarak, Meclisin çalışmalarını kolaylaştırmıştır. Bunda da, 1980 öncesi olumsuz uygulamaların etkisi olmuştur. Burada dikkat edilecek nokta, oylamalarda 139 sayısının Meclis Başkanlığınca kendiliğinden dikkate alınması zorunluluğudur. Başka bir deyişle, Başkanlığın ( ) Anayasanın 75. maddesinde yapılan değişiklik ile Meclis üye tam sayısı 450’den 550’ye çıkarılmıştır. Bu değişiklik ilk milletvekili genel seçiminin başlangıcından itibaren yürürlüğe girer (Anayasa değişikliği hakkında 23.7.1995 gün ve 4121 sayılı Yasanın 17. maddesi). «uyarı» ya da «itiraza» gerek kalmadan, karar yeter sayısını araması gerekir.
Toplantıya katılanların hesabı, karar yeter sayısının hesabı için de önemlidir. Burada karşılaşılan sorun, toplantıya katılıp da, oy verme işlemine katılmayan milletvekillerinin durumudur. Gerek Meclis İçtüzüğüne, gerekse Anayasa Mahkemesi içtihadına göre, genel kurul salonunda var olup da, oy kullanmayan milletvekilleri, toplantıya katılanlar kapsamına girmektedir.
Karar yeter sayısında, Anayasa ile getirilen yeniliklerden biri de, Bakanlar Kurulu üyelerinin, Meclise katılmadıkları oturumlarda kendileri yerine oy kullanmak üzere, bir bakana yetki verebilmeleridir. Bu gibi durumlarda bir bakan kendi oyu ile birlikte en çok iki oy kullanabilir (m. 96/2). Bakanlar birbirlerine genel nitelikte yetki veremezler; her özür için ayrı yetki vermeleri gerekir. Milletvekili olmayan bakanlar kendi adına oy kullanamadıkları gibi, başka bir bakan adına da oy kullanamazlar.
Anayasa, gerek toplantı, gerek karar yeter sayısındaki düzenlemeleri ile, iktidarın Meclis çalışmalarını kolaylaştırmış ve dolaylı olarak da muhalefetin, Meclis çalışmalarında, Meclise devam konusunda, daha dikkatli olmalarını gerekli kılmıştır.
Son Yorumlar