Maturidilik ile Eşariliğin görüşlerinin farklı ve benzer olanları

Maturidilik ile Eşariliğin görüşlerini karşılaştırarak farklı ve benzer olanlarını belirleyiniz. 

Maturidiliğe göre Müslüman bir kimse büyük günah işlemekle kafir olmaz, ancak günahkar olur. Eğer tövbe eder, tövbesini de Allah (C.C.) kabul ederse günahı bağışlanır.

İman Yüce Allah’ın varlığına, birliğine, eşi ve benzeri bulunmadığına, her şeyin onun dilemesi ve yaratmasıyla meydana geldiğine kalpten inanmak ve bunu dili ile de söylemektir. İslam ise Yüce Allah’a tam olarak teslim olmak ve onun rızası için emirlerini yerine getirip yasaklarından kaçınmak demektir.

Maturidilere göre insanda irade vardır. İnsan, bir davranışı yapmayı özgür iradesiyle diler, Allahü Teâlâ insanın dilediği davranışı yaratır ve insana güç verir. İnsan, Yüce Allah’ın verdiği güçle o davranışı yapar, yaptığı bu davranıştan sorumlu olur.

Eşariliğin görüşleri, bazı ayrıntılar dışında Maturidilik ile aynıdır. Eşariliğin Maturidilik’ten farklı olan en önemli görüşü, imanın artıp artmayacağı konusudur. Eş’arilere göre müminin imanı artar ve eksilir. Maturidilere göre ise iman artıp eksilmez; ancak güçlenir veya zayıflar.

Eşariler, Yüce Allah’ın evrende olacak her şeyi önceden bilip takdir etmesine kaza, Allah’ın takdir ettiği her olayın gerçekleşmesine de kader derler.

Maturidî:Kader,eşyanın ezeldeki takdiri, kaza bu kade­re göre eşyanın meydana gelmesidir. Eş’arî: Kaza takdirdir, takdi­rin meydana çıkmasına kader denir.

İman konusu: Eşariliğe göre amel (yapılan işler), imanın ilk şekli şartıdır. Hakikati kavramanın tek yolu iman yoludur. İman kaynağını vahiyde bulur. Vahiy kesin ve şaşmaz ilkedir. Her şeyin kavranmasını ve aydınlığa çıkmasını sağlayan sonsuz ve yüce ışıktır. Maturidilik de ise iman, kalp ile tasdikten ibarettir. Ameli olmayan insanlar da, gönülden inandıkları takdirde mümin (iman sahibi) sayılırlar.

 

Kader konusu: Eşariliğe göre hayır da, şer de Allah’tandır? ve buna inanmak imanın altı şartından biridir. Maturidilik ise, insanların kul olduğunu ve bütün hareketlerinin Allah’ın yaratmasıyla gerçekleşebileceğini kabul eder. Çünkü bütün evreni oluşturan Allah; fiziksel, biyolojik, kimyasal vb. bütün kurallarını da koymuştur. İnsanların yapabilecekleri bu tabiat kurallarıyla sınırlıdır.

Akıl konusu: Eşarilere göre insan aklı sınırlıdır. Her olayı kavrayamaz. Duyular (hisler) insanı yanıltır. Dolayısıyla iman, akıldan üstündür. Maturidilere göre ise bilginin kaynakları üçtür. Bunlar beş duyu, doğru haber ve aklın tefekkürüdür. 

Mucize konusu: Eşarilere göre Allah’ın iradesiyle tabiatta her zaman değişiklikler ve doğaüstü olaylar olur. Mucize ve kerametler böyle açıklanır. Maturidiler ise, bunun mümkün olmadığını düşünür, mucizeler akıl yoluyla açıklanabilir? derler. Mucizelerin sadece peygamberlere mahsus olduğunu düşünürler.