Elementleri sınıflandırma çizelgesinde, skandiyum ve itriyumu da içine alan ender toprakların kapsadığı, lantanla başlayan ve bunu izleyen 14 elementin genel adı.
Lantanitleri içine alan ender topraklar, doğada çok az bulunan oksitlerdir (bununla birlikte, sözgelimi, seryum, lantan ve neodimin doğada kurşundan daha bol olduklarım belirtmek gerekir).
Bütün lantanitlerde birbirlerinin aynı olan iki dış elektron tabakası bulunur; aralarındaki farksa, daha içte yer alan bir tabakadan kaynaklanır: Bunlar, iç geçiş elementleri olarak nitelenen elementlerdir. Söz konusu özellik, kümelenme nedenlerini, benzer kimyasal ve fiziksel niteliklerde olmalarını açıklar. Aynı biçimde benzer elektron formülleri olan skandiyum ve itriyum,lantanitlerden çok az farklılık göstermelerine karşın, bunlarla birlikte incelenirler. İsveçli kimyacı Jöns jacob Berzelius (1779-1848)endertoprakları,sülfatlarınınçözünebüirliğine göre iki kümeye ayırdı: Seryum kümesi, atom numaraları Z = 57-63 arasında olan lantanitleri, itriyum kümesi öbür lantanitleri (skandiyum ve itriyum) içerir.
Lantanitler Elde Edilmesi
Düşük atom numaralı (yani, en hafif) lantanitlere, özellikle monazitte raslanır; en ağır olanlarsa özellikle gadolinitten elde edilir. Yalnızca radyoaktif izotoplan bulunan prometyum, uranyum 235’in fisyon ürünlerinden ayrılmıştır. Bunların kimyasal ve fiziksel özellikleri birbirine çok yakın olduğundan ayrılmaları oldukça güçtür.
Bu ayırma işlemi özellikle ayrımsal (kısımlı) billurlaşma, reçinede iyon değişimi ve çözücüyle özütleme aracılığıyla yapılır. Metaller, gerek ergimiş klorürlerin elektrolizinden, gerekse anhidrit flüorürlerin ya da klorürlerin, sırasıyla sodyum (hafif lantanitler için) veya magnezyum (ağır lantanitler için) aracılığıyla indirgenmelerinden elde edilirler. Daha sonra da damıtma yoluyla arıtılırlar.
Lantanitlerin Özellikleri
Metaller kötü üetkendirler ve orta derecede mekanik özellikleri vardır (lantan ve gadolinyum telleşebilir). Hafif lantanitlerin kimyasal özellikleri kalsiyumunküere, ağır lantanitlerinkiler alüminyumunkilere benzer. Tümü de, + 3 yükseltgenme derecesinde bulunabilirler ve Ln3+‘ (Ln, lantanitlerin tanıtıcı simgesiyse) iyonlarını oluşturabilirler, ama aralarından bazıları ayrıca 2 ve (ya da) 4 derecelerini gösterebilirler. Metaller çok güçlü indirgenlerdir, Ln*Ch (seryum için CeCh) oksitleri sıcağa dayanıklı maddelerdir ve bunlara denk düşen bazlar, kuvvetli bazlardır.
Son Yorumlar