Orta Amerika’da ülke.
Kuzeyde Nikaragua, doğuda Antil denizi, güneydoğuda Panama Ve güneyde Büyük Okyanus’la çevrilidir.
Kosta Rika Coğrafyası
Kosta Rika’nın yüzey şekilleri büyük çeşitlilik gösterir. Güney Nikaragua’daki ovaların uzantısı olan Antil denizi kıyısındaki alçak ovalar ülkenin üçte birini kaplar. Orta kesimlerde, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusundaki yükseltilerse ülke toprakları üstünde boylamasına uzanır ve birçok birimden (Guanacaste dağlan, volkanik Orta dağlar, Talamanca dağları) oluşmuştur; bunlar çöküntülerle (Orta Vadi) kesilmiş ya da ayrılmışlardır. Büyük Okyanus’a bakan yamaçlar karmaşık ovalar ve dağlık kütlelerden oluşur. Bu kesimde Nicoya ve Osa yarımadaları, yaylalarla ayrılmış daracık ovalar ve tepelik bölgeler yer alır. 8. ve 11. Kuzey enlemleri arasında bulunan Kosta Rika’nın yağışlı tropikal bir iklimi vardır. Atlas Okyanusu kesimi sürekli yağış alırken Büyük Okyanus kesiminde kurak mevsim 4-5 ay sürer.
Kosta Rika Tarihi
Kristof Kolomb’un 1502’de doğu kıyılarını keşfetmesinden sonra Kosta Rika 1522’de Gonzales Davüa tarafından bulundu; daha sonra 1563’te juan Vazquez de Coronado burada Cartago’yu kurdu ve kent 1823’e kadar ülkenin başkenti olarak kaldı. Talamanca yöresinde birçok Kızılderiliayaklanması {özellikle 1709’daki) sömürge dönemini büyük ölçüde etkiledi; ama Orta Vadi’ye yerleşmiş olan halkın çoğunluğunu beyazlar oluşturuyordu. Kosta Rika 1821’de, İspanya’dan ayrılan Meksika’yı örnek alarak 1823’te bağımsız bir devlet oluşturdu; ardından da kölelik kaldırıldı. 1824-1838 yıllan arasında ülke, Orta Amerika Federal Cumhuriyeti’nin beş eyaletinden biri haline geldi; daha sonra yeniden egemen bir cumhuriyet oldu. 1835 – 1842 yılları arasında Braulio Carrillo kahve yetiştiriciliğini değerlendirdi, 1871’de de başkan Guardia, United Fruit Companynin kurucularından olan Minör C. Keith’e, Atlas Okyanusu kıyılarında ilk olarak, muz ekili büyük tarım işletmelerini kurma ve yönetme iznini verdi. Uzun tartışmalara konu olan Kosta Rika sınırlan, Nikaragua ile 1889’da saptandı. Panama’yla olan sınırlarsa 1944’teki David anlaşmasıyla belirlendi.
General Tinoco’nun diktatörlük dönemi (1917-1919) dışında ülkede genel olarak hareketsiz bir siyasal yaşam gözlendi. Kosta Rika’da Gonzalez-Flores’in başkanlık döneminden (1914-1917) sonra modem mali yasalar yürürlüğe kondu ve devletin iktisadi yaşama müdahale etmesi olanağı sağlandı. Liberal Otilio Ulate’nin 1948 seçimlerinden başarıyla çıkması ülkede bir iç savaşın başlamasına yol açtı. Ama, Jose Figueres Ferrer’in yönetiminde “Karayipler Lejyonu” muhafazakârları yenilgiye uğrattı.
Kasım 1949’da, O. Ulate cumhurbaşkanlığına geldi. Ulusal Kurtuluş Partisi’nin desteklediği Figueres ise Kasım 1953’te onun yerine geçti. Başkanlığı sırasında, Nikaragua’yla birçok sınır çatışması oldu. İç siyaset alanında, Figueres reformcu bir siyaset geliştirdi ve United Fruit Company’den eskiden olduğundan çok daha elverişli koşullar elde etti. 1958’de muhafazakârların işbaşına gelmesi üstüne cumhurbaşkanlık görevini Mario Echandi üstlendi. Ama kahve fiyatlarının düşmesi ve bunu izleyen çeşitli iktisadi güçlükler, Ulusal Kurtuluş Partisi’nin adayı olan Francisco Jose Orlich’in başkanlık seçimlerini kazanmasına yol açan etkenler oldu. Muhafazakârların 1966 (Jose Joaquin Trejos Femandez) ve 1978 (Rodrigo Carazo Odio) başkanlık seçimlerini kazanmalarına karşın, Ulusal Kurtuluş Partisi, Jose Figueres’in (1970’te yemden seçildi), daha sonra da Daniel Oduber Quiros (1974-1978), Luis Alberto Monge Alvarez (1982-1986) ve Oscar Arias’ın (1986-1990) cumhurbaşkanlığında ülkenin siyasal yaşamına sürekli egemen oldu. Ama 1990 Şubatında yapılan seçimlerde Hıristiyan Sosyal Birlik Partisi’nin adayı Rafael Angel Calderon Fournier, oyların % 51’ini alarak cumhurbaşkanlığına seçilmeyi başardı.
Kosta Rika Ekonomisi
1821’de, bağımsızlık sırasında Kosta Rika’nın nüfusu 70 000 kadardı; tümü de orta havzada (ya da Orta Vadi) toplanmıştı. Kızılderili işçilerin azlığı ve madenlerin zenginliği ülkenin sömürge döneminde çok az gelişmesine neden oldu. Kahve tarımının gelişmesiyse İspanya kökenli halkın egemenlik Kurmasını sağladı (% 85 beyaz); orta ve büyük toprak mülkiyeti öbür Orta Amerika ülkelerine oranla çok daha güçlüydü. Son yirmi-otuz yıldır Orta Vadi’deki “ılıman topraklar”ın halkı giderek çevredeki “sıcak topraklara” inmeye ve buraları değerlendirmeye girişti. 1980 yılları başındaki iktisadi sıkıntılar günümüzde atlatılmış ve 1985-1990 döneminde ülke yeniden % 4,5 oranında büyüme hızını yakalamayı başarmıştır. Kahve ülkenin başlıca gelir sağlayan üretimidir (1992’de 142 000 t); öte yandan şekerkamışı (3 000 000 t) ve muz (Büyük Okyanus kıyısında yaklaşık 950 000 t) üretimi de önemlidir. Ülkenin dışsatım ürünleri, kahve, muz, şekerkamışı şekeri ve kakaodur. Büyük tarım işletmelerinin önemli bölümü çokuluslu şirketlerin (A.B.D. ağırlıklı) denetimindedir. Ticaret daha çok A.B.D. ve öbür Orta Amerika ülkeleriyle yapılır. Hayvancılık son zamanlarda gelişmiştir. Sanayi henüz önemli bir rol oynamaz (etkin nüfusun % 24’ü) ve tüketim mallarıyla sınırlıdır; ama gelişmesini sürdürmektedir. Boksit yatakları henüz işletilmemektedir. Ülkenin büyük tek kenti San Jose’dir.
Son Yorumlar