Kölemen Abdullah Paşa Kimdir? Harbiye nazırı, müşir (Trabzon 1846 – İzmir 1937). Türk Kölemenlerinden Mısır ordusunda süvari albaylığı yapan Rüstem Beyin oğlu. Galatasaray sultanisinde okudu. Harbiye’ye girdi. 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşına katıldıktan sonra, 1881 yılında, süvari kurmay yüzbasısı olarak orduda vazife aldı. Kolağası olunca Hicaz fırkası genel kurmayına tayin olundu ve vali müşir Osman Paşa zamanında Abdülmuttalib isyanını bastırdı. Ingilizlerin Sudan seferi sırasında vazifeli olarak Mısır’a gönderildi. önce Port Said’de kömür amelesi ve bir süre sonra da ücretli İngiliz askeri kılığında, Lord Kitchener’in yanında, Sudan savaşına katıldı.
Osmanlı devleti hesabına yaptığı gizli hizmet bitince Hicaz’a, sonra İstanbul’a dönerek Erkanı Harbiye mektebinde öğretmen oldu. Von der Goltz İstanbul’a gelince ona önce tercüman, sonra yardımcı tayin edildi. Albaylığı sırasında Viyana askeri ataşeliğinde bulundu. Ferik olduktan sonra Anadolu’da ermeni isyanını bastırmaya gönderildi. Musul valiliği sırasında Puşter agiretini bastırdı; bu hizmetine kargılık, Abdülhamid ll’nin Genelkurmay dairesine alındı. Birçok defalar geçici elçilik göreviyle çeşitli hükümetler ve hükümdarlar nezdine gönderildi. İkinci Lahey konferansına askeri murahhas olarak katıldı. Müşir Şakir Paşa ölünce yerine Mabeyin Dairesi Genelkurmay başkanı tayin olundu ve 1904 yılında müşirliğe terfi etti, ikinci Meşrutiyet’in ilanında 1. Ordu müşirliğiyle Saray’dan ayrıldı.
Dersim meselesini ıslaha çalıştı. 1910’da uygulanan Tasfiye-i Rütbe kanunu gereğince rütbesi birinci ferikliğe indirildi. 1911’de yeni kurulan kolordu teşkilatı dolayısıyla birinci redif müfettişliğine tayin edilince istifa etti. Sonra Askeri şura’dan, Karadağ’a karşı Arnavutluk’ta toplanan ordunun kumandanlığına gönderildi. İtalyanların Trablusgarp’ı işgali üzerine İzmir ve havalisinde teşkil edilecek Anadolu Garp ordusu kumandanlığına memur oldu. 1912’de, Doğu Trakya’da bulunan Şark ordusu kumandanlığını zorla kabul etti.
1912’de Kırklareli’nde ve bir hafta sonra Lüleburgaz’da Bulgara karşı savaşı idare etti. Fakat malzeme ve erzak yetersizliği yüzünden, Çatalca’da geri çekilmek zorunda kaldı, emekliye sevk edildi. Birinci Dünya savaşından sonra Tevfik Paşa kabinesinde bir buçuk ay Harbiye nazırlığı yaptı. 1937’de İzmir’de öldü. Abdullah Paşanın. Von der Goltz paşa ile beraber hazırladığı istikşaf haritaları ve Balkan savaşına ait hatıraları 1920’de basılmıştır. İzzeddin Çalışlar ve Salih Omurtak paşalar talebeleriydi.
Son Yorumlar