Erdebiliye (Safeviye) Tarikatı Nedir? Kurucusu Kimdir? Safıyüddin Erdebili’nin kurduğu tarikat. Bir diğer adı da Safeviye tarikatı’dır. Safıyüddin, Azerbeycan’ın Erdebiliye kentinde doğmuştu (öl. 1335). Bu yüzden tarikatına Erdebiliye denmiştir. Safiyüddin’in kurduğu tarikata mensup dervişler tarikatı yaymak için Anadolu’ya ve tüm İslam ülkelerine dağılırlardı. Bunlara tasavvuf tarihinde Erdebil Sufileri denir, özellikle Safiyüddin’den sonra yerine geçen oğlu sadreddin […]

En Nazzam Kimdir? Mutezile mezhebinin en büyüklerinden. Ebu İshak İbrahim b. Seyyar en Nazzam, bazı müteffekkirlere göre orta çağın en büyük filozofudur. Ölüm tarihi 838’dir. Mutezile mezhebinin en büyük ve en zeki alimlerinden sayılan Nazzam, bir başka büyük Mutezile alimi Ebul Huzeyl’in kız kardeşinin oğludur. Meşhur bilgin Cahız’m da hocasıdır. Nazzam’ın ortaya attığı fikirler, çarpıcı […]

Enel Hak Nedir? Arapça Ben Hakk’ım anlamında. Büyük mutasavvuf Hallacı Mansur’un, kendi anlayışına göre Tanrı’nın insanda tecelli ettiğini belirtmek için söylediği ünlü Ben Allah’ım sözü, Mansur bu sözü nedeniyle işkence görerek asılmıştır. Kendisi, bir kaç kez, sözünden dönmesi için yapılan telkinleri reddetmiş, sözünde ısrarlı olmuştur. Sufiler, daha sonralararı, bu sözün, bir şathiyat, yani önce anlamsız, […]

Ehli Beyt Nedir? Kimlere Denir? Hazreti Ali, eşi Hazreti Fatma, oğullan Hasan ve Hüseyin (Peygamberimizin sevgili torunlarıdır) İslam mistisizminin kaynaklarındandır. 1400 yıldır İslam sanat ve kültürüne ilhamlar dağıtan Ali Aba veya aynı anlamda Ehli Beyt, Hazreti Peygamber, kızı Fatma, damadı Ali ve torunları Hasan ile Hüseyin’den oluşan aile fertleridir. Bendei Âli Abâ olmak, veya Ehli […]

Dürzilik Nedir? Kurucusu Kimdir? İnançları Nelerdir? Şiiliğin lsmâiliyye kolundan çıkmış, Fatimi halifelerinden el-Hakim Biemrillah (Hilafeti: 385-411/ 996-1021)in vezirlerinden Hamza b. Ali tarafından kurulmuştur. Dürzilere göre, halife elHakim başa geçtikten üç ay sonra batini anlayışına uyarak Allah’ın birliğini, marifetini yaymak amacıyla her yere misyonerler gönderir, lsmailiyye mezhebinde yedi devir inancı vardır. Buna uyularak yedi yıl süresince üç […]

Tarikat Nedir? Arapça’daki tarik (yol) kelimesinin çoğulu olup yollar anlamına gelir.  Bu kavram Allah’a ulaşma gayesini güdenlerin izledikleri özel tarz, yol, metot, hareket biçimi demektir. Müslümanlıkta tarikat ve şeriat birbirinden ayrı, birbirine zıt anlamda düşünülemez. Dinin zahiri (dıştan görünen) hükümlerinin tümünü oluşturan kavramşeriattır. Şeriat insanlığı ilgilendiren ana yol, geniş ana caddedir. Bunun içinde, bir kısım […]

Devran Nedir? Nasıl Uygulanır? Kadiriye, Rifaiye, Halvetiye ve Mevleviye tarikatlarında dervişlerin bir halka teşkil ederek dönmek suretiyle yaptıkları zikir, sema, ayin. Toplu veya tek tek dönerek yapıldığı için bu şekildeki tarikat ayinine devran veya deveran denir. Devran sırasında ayini, halkanın ortasındaki şeyh idare eder. Devran da, o tarikatın usullerine göre ya Hu, hu, Ya hay […]

Derviş Nedir? Kimlere Denir? Farsça bir kelime. Kapı arayan, dilenci anlamında. Çeşitli anlamları şöyle: Bir tarikata bağlanmış, onun törelerini, kurallarını  benimsemiş kimse. Yoksulluğu, çilekeşliği benimsemiş kimse. Herşeyi hoşgörü ile karşılayan, alçakgönüllü, uysal, sakin adam. Sufi, mutasavvıf gibi anlamlara gelir. Derviş kelimesi, önceleri bir şeyhin terbiyesine giren mürid manasında iken, zamanla mürid veya şeyh olsun, tarikat […]

Dergah Nedir? Farsça kapı önü, eşik anlamında. Genel anlamda ise tekke, asitane, zaviye. Tarikatlarda şeyh ve dervişlerin yatıp kalktıkları yer. Mevlevi dergahı, Kadiri dergahı gibi. Bir tarikata mensup dervişlerin tarikat törelerini uyguladıkları yer. Büyüklerine asitane, küçüklerine zaviye denir. Asitaneler, aynı zamanda, tarikat kurucularının türbelerinin bulundukları yerlerdir. Dergahlarda ibadet, zikir, eğitim, barınma gibi işler için özel […]

Tasavvufta Dede Ne Demektir? Nasıl Dede Olunur? Bazı tarikatlarda bir mertebe. Mevlevilikte 1001 gün süren çileyi tamamlayan derviş dede unvanını alır ve hücre sahibi olur. Dedelik Mevlevilikte, şeyh efendiden sonra ikinci rütbedir. Dede olan kimse isterse yetiştiği tekkede kalır, şeyhin verdiği görevleri yapar, müridleri yetiştirir, isterse başka bir tekkeye gider. Şeyhlik makamı açıldığında, tarikatın başı […]