En belirgin özellikleri genellikle tek parçalı sarmal biçimli kavküarı olan, önemli bir yumuşakça sınıfı. Kanndanbacakhlarm (Gastropoda) karada ya da kıyılarda yaşayan türlerinde biçimi değişebilen ve etli ayak biçiminde, denizde yaşayanlarındaysa yüzgeç görünümünde bir hareket organı vardır. Baş, bedenin geri kalan bölümünden az çok ayırt edilir; ağız,çoğunlukla bir dil ve dişlidil (“radula”) olarak adlandırılan enine sıralar halinde dizilmiş küçük boynuzsu dişli bir tabakayla donanmıştır. Sayılan iki, dört ya da altı olabilen dokunaçlar dokunma organlarıdırlar. Bazı karındanbacaklıların gözleri de vardır. Karındanbacaklılarda, iç organlar gelişme sırasında ayağın üstünde ve dikey eksen çevresinde 180°’lik sarmal bir dönme yapar ve böylece arka bölüm (anüs ve çevre bölgesi) öne geçer. Yumuşakçalara özgü bir çeşit deri kıvrımı olan manto, tek parçalı sarmal ya da koni kabuklu salyangozunki (Patella) gibi yalın koni biçiminde bir kavkı salgılar. Kavkı bazen,sülük salyangozundaki (Limax) gibi körelmiş de olabilir. Solunum, gruplara göre, ya solungaçlar ya da “akciğerler”le yapılır. Bazı türler ayrı eşeyli, bazılarıysa erdişidirler.
Denizkulağında Salyangoza
Karındanbacaklılar üç altsınıfa ayrılır: Öndensolungaçlılar (Prosobranchia); arttansolungaçlüar (Opisthobranchia); akciğerliler [Pulmonata). Öndensolungaçlılar altsınıfının en belirgin özelliği, solungaçların kalbin önünde bulunmasıdır. Bu altsınıf, sedefli ve delikli güzel bir kavkısı olan denizkulağı (Haliotis) ve Çinli şapkası biçiminde olan koni kabuklu salyangoz gibi, bir ya da iki tüyümsü solungacı olan Aspidobranchia ile tarak biçiminde tek bir solungacı olan Pectinibranchia ya da yeni terimiyle Monotacardia takımlarım kapsar. Bunlar dikenli salyangoz (Murex), Buccinum, Littorina, porselen salyangozu (Cyprea) gibi iyi bilinen deniz karındanbacaklılarıdır.
İkinci altsınıfı oluşturan arttansolungaçlılar (Opisthobranchia) solungaçların kalbin gerisinde bulunmasıyla nitelendirilir. Bu altsınıf örtüksolungaçlılar (Tectibranchia), çıplaksolungaçlılar (Nudibranchia) ve kanatayaklılar (Pteropoda) takımlarını kapsar. Örtüksolungaçlılar takımının en belirgin örneği olan deniz tavşanında kavkı körelmiştir. Narin yapılı, canlı renkli yumuşakçalar olan çıplaksolungaçlılar takımındaysa, kavkı tümüyle ortadan kalkmıştır. Kanatayaklılar takımıysa ayağı bir çift yüzgeç biçimini almış olan yüzücü tüyleri kapsar.
Bir akciğerin bulunmasıyla öbürlerinden ayırt edilen ve tatlı suda ya da karada yaşamaya uyum sağlamış olan akciğerliler ya da akciğerlisalyangozlar [Pulmonata) üçüncü altsınıfı oluşturur. Bu hayvanlarda (salyangoz, sülük salyangozu ve sivri-tatlısu salyangozu) gerçek akciğer yoktur, bunun yerine “akciğer” olarak adlandırüan bir kese bulunur. Paleontoloji bakımından çok büyük önem taşıyan karındanbacakhlar sınıfı, Silüryen’de ortaya çıkmış ve Üçüncü Zaman’da çoğalmışlardır: Kulesalyangozları ve Cerithium lar bu dönemde bollaşmışlardır.
Son Yorumlar