Kalkolitik Dönemi ve Bu Dönemde Yapılan Eşyalar

Filistin’de bulunmuş, pişmiş topraktan eşyalar (l.Ö. IV. ve III. yy.).

Cilahtaş devrinin (Neolitik) son döne­mi.

Bu dönemin başlıca özelliği, mezarlar­daki mobilyalarda ya da konutlarda, tek tük raslanan bakırdan bızlar, sap­lı hançerler gibi, ya aynı arkeolojik sitte yapılmış ya da bazen çok uzak bir yerden getirilmiş madeni eşyala­rın bulunmasıdır. Çakmaktaşı işleme­ciliği Cilalıtaş devrinin bu son döne­minde en parlak çağma ulaşmıştır; söz konusu dönemde bakır ve altının varlığı kronolojik bir kesitten çok, tek­nik bir evreyi belirtir: Artık Tunç dev­ri yaklaşmıştır (1600 dolaylarında başlar). Öte yandan, kültürlerinin te­meli Cilahtaş devrine bağlı olan Kal­kolitik halklarıyla tunç işlemeye baş­lamış olan halklar, bazı yarlerde var­lıklarını bir arada sürdürürler. Made­nin, özellikle kıyı bölgelerine, Atlas Okyanusu, daha çok da Akdeniz kıyı­larına Kalkolitik’te sokulması (söz konusu dönemde, büyük Tuna ekseninin de Doğu kaynaklı malların taşınma­sında rol oynamasına karşın) gemici­liğin ne derece önemli olduğunu gös­terir.

Kalkolitik, yalnızca maden kulla­nımıyla değil ama görkemli megali- tik yapılarıyla ve özgün seramik tür­leriyle de kendini belli eder.

Bu tür seramiklerden bir bölümü, ka­deh ya da ters çevrilmiş çan biçimin­dedir; bir bölümüyse şişkin gövdeli ve yüksek boyunlu ya da küresel karınlı­dır; üstleri de sicimlerin yaş kile bastırılmasıyla elde edilmiş süsle­melerle bezenmiştir. Bu tür seramik Kuzey kökenlidir, ayrıca Akdeniz kö­kenli dinsel figürlerin de yaygınlaştı­ğı görülür.

Kalkolitik Dönem Taş Mobilya ve Yapılar

Kalkolitik dönemde işlenen başlıca maden bakırdır; bakır doğal halde toplandıktan sonra dövülür, daha son­ra eritüip döküm yapılırdı. En yaygın eşyalar yassı balta, saplı hançer, biz, sarmal biçiminde süsler, halka biçi­minde yüzükler, vb’ydi. Bununla bir­likte, Kalkolitik’in en yaygın ve en gü­zel ürünleri, taştan yapılma mobilyalardır. Kısa süre içinde taştan yapı­lan eşyalar, madenden yapılan eşya­lara benzetilmeye başlamış, Tunç devrindeyse bunların yerini madeni eşyalar almıştır.

Bu arada megalitik mimari ilginç bir görünüm kazanmıştır. Büyük taş küt­lelerinin işlenmesi, taşınması, dikilme­si ve anıt anlayışı oldukça dikkat çe­kicidir. Armorik’teki (Fransa) en büyük ve en ilgi çekici olanlar bu dö­nemden kalmadır. Bu mimarinin bir başka şaşırtıcı yam da, sert taşlardan yapılma kubbeye benzer biçimlere yer vermesidir.

Gene aynı dönemde Armorik’te al­tın en yaygın madendi. Bilezikler, pla­ketler, alın bağları, tüpler, sarmal bi­çimli süsler, hatta külçeler en çok kul­lanılan ürünlerdi. Ayrıca sert kayaç- larm ticaret alanında değeri vardı, bunlardan özellikle büyük baltalar, iki ağızlı baltalar, vb. yapılıyordu.

Kalkolitik Dönem Anadolu’daki Etkinlikler

Kalkolitik sonu ya da Tunç devri başında yapılmış bir vazo.

Anadolu’da İ.Ö. V. ve IV. binyılları içeren Kalkolitik, yoğun yerleşmeler­le belirdi. Bunlardan en önemlüerine İç Anadolu’nun güney kesimlerinde rastlanır. James Mellaart’m Hacılar arkeolojik sitinde yaptığı kazılar, bu dönem kültürünün tabakabilimsel so­nuçlarını ortaya koymuştur. Yerli Anadolu yapısı olan bu sitin mimari­sinde hiçbir dış etkilenme görülmez. Hacılar’m bu devire bağh en özgün ni­teliği, elle biçimlendirilmiş üstün de­ğerde çanak-çömlek tipidir. Bunun ya­nı sıra, tümü de kırılmış olarak bulu­nan toprak heykelcikler de önemli yer tutar. Farklı çanak çömlek tiplerinin görüldüğü Çatalhöyük, Can Haşan hö­yüğü de bu dönemi temsil ederler. Ayrıca Kilikya, Hatay ve İslahiye yö­relerinde de Kalkolitik kültüre rasla­mr. Anadolu’nun batı kesiminde Bey- cesultan höyüğü geç Kalkolitik kültü­rün temsilcisidir. Bu evrede, Anado­lu’da en çok görülen sanat ürünleri, seramik ve mühürler üstündeki bezek­lerdir. Anadolu Kalkolitik dönem ya­pılarının en önemlilerini kent surları oluşturur.