Kabuklular Hakkında Bilgi

Aşağı yukarı tümü suda yaşayan, du­yargalı eklembacaklılar (Arthropoda) sınıfı.

Kabukluların, çok sert kitinli bir örte­nekle korunan bedenleri bölütlere ayrılmıştır; baş, bazılarında göğüs bölgesiyle birleşerek bir başlı göğüs oluşturur. Büyük bir çoğunlukla iki bileşik gözü, iki çift duyargası, mandibül (bir çift) ve maksil (iki çift) gibi ağız eklentileri vardır. Göğüs ya da karın bölgesinde bulunan ayaklar de­ğişik sayıdadır. Kabuklular, ayaklara ya da bedene tutunmuş solungaçlar yardımıyla solurlar. Sinir sistemleri, kimi kez bir çift karın zincirinden, ki­mi kez biri başta, öbürü göğüs bölgesinde bulunan iki sinir düğümünden oluşur. Üst yapılı kabuklularda, bir dolaşım sistemi vardır.

Deniz örümceği adı verilen Maia

Kabuklular çoğunlukla ayrı eşeyli­dirler. Gelişme, nauplius, zoea ve mysis gibi birçok kurtçuk evresinden geçerek olur. Kabuklular denizlerde ya da tatlı sularda yaşarlar; bazıları da mağara yaşamına uyum sağlamış­lardır; tespih böcekleri karada yaşar­lar.

Alt Yapılı Kabuklular

Kabuklular, Entomostraca ve Malacostraca olmak üzere iki alt sınıfa ay­rılırlar. Entomostraca’lar daha alt ya­pılı kabuklulardır; değişik sayıda bölütleri vardır, karın eklentileri yok­tur. Dört takıma ayrılırlar: Çok küçük ve sekiz ayaklı olan Branchiopoda, akvaryum balıklarına besin olarak verilen Daphnia’ları (su piresi) ve tuzlalarda yaşayan Artemia salina’yı içine alır. Artemia salina’nın yumur­taları, ortam koşulları gelişmeleri için uygun olmadığından, yavaşla­mış bir yaşam sayesinde uzun süre canlılıklarını korurlar. Aynı biçim­de, çok küçük olan kürekayaklılar ya da kopepodların (Copepoda) bağası yoktur; on iki göğüs eklentileri var­dır; deniz planktonunda bol miktar­da bulunmaları, çevrebilimsel açıdan büyük önem kazanmalarına yol açmıştır. Cypris gibi Ostracoda altsı­nıfı üyelerinin iki çenetli bağaları vardır. Son olarak, sülükayaklıların (Cirripedia) on iki ayağı bulunur; bunların en belirgin özellikleri bir ye­re tutunarak yaşamaları ve erdişi ol­malarıdır. Bir sapla, yüzen cisimlere asılarak yaşayan Anatifera ve beyaz bağalı, duvarımsı görünümde kıyı kayaçlarında çok bol bulunan Balanus, sülükayaklıların en belirgin ör­neklerini oluştururlar. Öbür sülükayaklılar asalaktır: Sözgelimi Sacculina, yengeçlerin içinde yaşayan bir asalaktır ve erkek yengeçlerin asalağı olduğunda bunları kısırlaştırabilir.

Istakoz Homarus vulgaris

Üst Yapılı Kabuklular

Malacostraca ya da üst yapılı kabuk­lular altsınıfı, bölütlerinin (yirmi) ve eklentilerinin (on dokuz çift) sayısı­nın sabit olmasıyla nitelendirilirler. Bu altsınıf beş takımı kapsar: Lepfostraca’da göğüs bölgesinden ayrı bir baş vardır. Baş ve göğüs bölgesiyle birlikte karın bölgesinin de bir bölümü iki parçalı bir bağa tarafından tü­müyle örtülür. Hoplocarida’da baş, ilk 4-5 göğüs bölütüyle kaynaşarak bir başlıgöğüs oluşturmuştur. Bu grubun örnek tipi, Akdeniz kıyıların­da yaşayanlar tarafından severek ye­nen Squilla cinsidir. Syncarida, üst yapılı kabukluların en ilkel olanları­nı kapsar; bunların bağaları yoktur. Başlıca cinsi olan Bathynella, Prag’daki kaynak sularında bulun­muştur; bu 2 mm boyunda, ipliksi ve pigmentsiz olan gerçek bir yaşayan fosildir. Peracarida’da, baş en çok ilk 4 göğüs bölütüyle kaynaşmıştır; bun­lar, özellikle dişide göğüs bölgesinin dibinde bir kuluçka kesiminin bu­lunmasıyla nitelenirler. Bu takım bir­çok alttakım içerir. Mysidacea’da on altı ayak vardır. Eşayaklılarda (İsopoda) beden düşey yönde (sırt-karın yö­nü) yassılaşmıştır; bu alttakım en çok, karada yaşayan kabukluları içi­ne alır; Mağaralarda, taşların altında yaşayan tespih böcekleri on dört ayaklıdır; bazıları küre gibi yuvarla­nabilir. Amphipoda’nınsa eş ayaklıların tersine, yanlamasına yassılaş­mış bir bedeni vardır. Su tespihbö­cekleri olarak adlandırılan Gammarus’lar, renksiz olan ve yeraltı sula­rında yaşayan Niphargus’laı, plajlar­da çok görülen ve “deniz pireleri” olarak adlandırılan, sıçrayıcı Talitrus’lar, balinaların asalağı olan Cyamus’lar ya da “balina bitleri” de bu ta­kımdandır. Son olarak Eucarida takı­mı daha gelişmiş kabukluları içine alır; bunların bağaları bütün göğüs bölütleriyle kaynaşmıştır. Saydam bedenli olan Euphausiacea alttakımı çubuklu balinaların başlıca besinini oluşturan Euphausias laıı (krill de denir) içine alır. On hareketli ayağı bulunan on ayaklılar (Decapoda) alttakımı çok daha önemlidir. Bu alttak ım uzun karınlı Macrura (ıstakoz, langust, karides, tatlı su ıstakozu, vb.), karın bölgesi orta uzunlukta olan Anomura (yalnızcıl yengeç (Pagurus], palmiye yengeci) ve karın bölgesi kısa olan yengeçlere (Brachyura) ayrılır.

Onayaklılar alttakımından langust (Palinurus vulgaris)

Kabuklular ilk olarak Ordovisiyen’de ortaya çıktılar. Bunların trilobitlerin ve kabukluların özelliklerini göste­ren ve Kambriyen’de yaşamış olan yalancıkabuklularla (Pseudocnıstacea) akraba oldukları kabul edilir.