Akşemseddin Kimdir? İstanbul’un Fethine Katkıları Nelerdir? Asıl adıyla Akşemseddin Muhammed bin Hamza (1390- 1459).
Türk tarihinde İstanbul fethinin manevi kahramanı olarak anılan büyük bir veli ve tıpta ileri görüş sahibi bir alimdir. Fatih Sultan Mehmed’in doğumundan başlayarak İstanbul fethinde ve diğer seferlerinde beraber bulunmuş, hoca ve manevi destekçi niteliğiyle emeği geçmiştir. Şeyh Şihab el-Din el-Suhreverdi soyundandır ve 1390’da Şam’da doğmuştur. Annesi Osmancık’lıdır. Bayramiyye tarikatının Şemsiyye kolunu, şeyhi Hacı Bayram Veli’nin vefatından sonra kuran Akşemseddin, onun ve şeyh Zeynüddin Hafi’nin müridlerindendir. Yedi kez Mekke’ye hacca gitmiştir. Akşemseddin, diğer din ileri gelenlerinin başında İstanbul muhasarasında hitabeleriyle Türk askerlerine savaşma şevki vermesi ve özellikle muhasaranın uzaması sırasında İkinci Mehmed’e, İstanbul’un kesinlikle fethedileceğini söyleyerek manevî destekçi olması bakımından şehrin manevi fatihi sayılır. Ayrıca, İslam alemi, Arap ordularının Muaviye zamanında İstanbul’u muhasarası sırasında, surlar yakınında hastalık veya düşman okuyla şehid düşen Eba Eyüb el-Ensari’nin kabrini keşfedilip ortaya çıkarılmasını da ona borçludur. Fatih Sultan Mehmed’in Akkoyunlu Uzun Hasan’ı yenilgiye uğrattığı Tercan civarındaki Otlukbeli Meydan Savaşı’ndan önce gördüğü rüyayı Ak Şemseddin yorumlamış kendisine zafer müjdesi vermiştir(1473).
Şair Hamdullah, Ak Şemseddin’in küçük oğludur. Ak Şemseddin sufilerin sema ve manevi raksı üzerine bir risale kaleme almıştır: Risala fi davaran al-sufiya va raksihim (Katip Çelebi, neşr. Flügel) III, 387).
Büyük tasavvuf ve ilim adamı Ak Şemseddin hakkında İstanbul kütüphanelerinde basılmış veya el yazması bir çok Menakib-i Ak Şemseddin nüshaları bulunmaktadır (msl. Topkapı Sarayı, Hazine Kütp., nr. 1263). Amasya Tarihi yazarı, annesinin Osmancık’tan olduğunu yazmaktadır. Tıp ilminde ileri seviyede yeri olduğunu, risalelerinden ve bir çok tıp dergisinde Dr. Süheyl Ünver gibi bir Tıp Tarihi bilgininin yazılarından ve diğer yazarların makalelerinden öğreniyoruz.
En önemli tıbbi eseri Maddet al-Hayat adını taşımaktadır (Topkapı Sarayı, Hazine Kütüp., Tıp Bölümü, nr. 126). Bu sonuncu eserinde Ak Şemseddin (var. 50) “Gözle görülmeyecek kadar ufak” olduğunu söyleyen Ak Şemseddin’in, uzmanlar tarafından, tıbbın önemli kollarından mikrobiyolojiye büyük hizmeti geçtiği ileri sürülmektedir. Ak-Şemseddin’in türbesi Göynük’tedir.
Son Yorumlar