İskoçya Coğrafyası ve Genel Bilgiler

Büyük Britanya adasının en kuzeyde yer alan bölümü.

Geleneksel kıyafet içinde İskoçyalılar

Batıda Atlas Okyanusu, doğuda Ku­zey Denizi’yle çevrili olan İskoçya, adanın güney kesiminden Cheviot dağlarıyla ayrılmıştır.

İskoçya Coğrafi özellikleri

Birinci Zaman öncesinde ve Birinci Zaman sırasında kıvrımlanmış eski kayaçlardan oluşan bu bölge, yaşlı ama kapladıkları alan bakımından çarpıcı bir görünüm yaratan dağlarla kaplıdır; ayrıca denize yakın olan yerlerde eski buzulların izlerine rastlanır. Bu bölgenin hemen hemen her yerinde deniz varlığını gösterir; bin­lerce firth (haliç) ya da loch (göl) arasına girip çıkarak ve sayısız burunlar oluşturarak çok sayıda adanın kara parçasından kopmasına neden ol­muştur; bu binlerce adaysa Hebrides, Orkney ve Shetland adaları ha­linde öbekler oluşturur. Gene denizin varlığına bağlı olarak bölgede sü­rekli nemli, serin, bazen de İskandi­navya enlemlerindeki özellikleri gös­terebilen sert bir iklim egemendir. İskoçya özellikle Yüksek Topraklar’ın (Highlands) alanıdır. Bu terim­le, yükseltileri 800 m’nin üstünde olan engebeler belirtilir. Kuzeybatı­da, Ross dağları ve North West Highlands’in (Kuzeybatı Yüksek Toprak­ları), hantal görünümlü billursu şistli yamaçları yer alır; bunların araların­da yer yer sert, genellikle de kuvarsit kayaçlardan oluşmuş sırtlar göze çar­par; ayrıca uzun fay çizgileri boyunca tekne biçiminde derin vadiler bulu­nur. Bu vadiler yüzey şekillerinin ge­nel bakışımsızlığı gereği, doğu kesi­minde batıdakinden daha uzundur. Bakışımsızlık, özellikle Grampian dağlarında göze çarpar; burada Bü­yük Britanya’nın en yüksek tepesi olan Ben Nevis (1344 m), Glen More Kaledonyen hendeğine egemendir; Glen More hendeğindeyse, araların­da ünlü Loch Ness’in yer aldığı tekto­nik ve buzul kökenli göller bulunur. Üçüncü Zaman’daki tektonik hareket­leri volkanik akıntılar izlemiş, buzul­lar ve akarsular da yüzey şekillerine, yükseltinin az olmasına karşılık şaşır­tıcı bir sertlik ve belirginlik kazandır­mıştır. Doğuda kütlesel olan kıyılar, batıda son derece girintili çıkıntılıdır ve bu kesimde aralarında Skye adası ile Hebrides adalarının da bulunduğu çok sayıda ada ve yarımada birbiri ardı sıra dizilmiştir. Duncansby bur­nunun kuzeyinde yer alan Orkney adalarının daha kuzeyinde de Shet­land adaları bulunur.

İskoçya’nın kuzeybatı kesiminde Hebrides adalarından ıssız bir görünüm

İskoçya’nın güneyinde yer alan Sout­hern Uplands’de yükselti 300-800 m arasında değişir. Bu kesimde yüksel­tileri 842 m’yi bulan Gallovvay dağla­rıyla (batıda), yükseltileri 816 m’yi aş­mayan Cheviot dağları (doğuda), iki ayrı bütün oluşturur; bunlar sırasıy­la Nith ve daha büyük olan Tweed’le akaçlanır.

Uplands ve Highlands arasında yumu­şak yapılı kayaçlardan (Lowlands) oluşan bir çöküntü alanı uzanır; bu­rası, Kuzey Denizi kıyısındaki Firth of Forth ile Atlas Okyanusu kıyısındaki Firth of Clyde arasında dar ve alçak bir kıstak görünümündedir. Toprağın verimli, engebelerin hafif olması, bir denizden öbürüne kolayca geçilebil­mesi, özellikle de büyük kömür yatak­larının bulunması, Lowlands’in İskoçya’nın merkezi haline gelmesini sağ­lamıştır.