İnsan Hakları Komisyonuna Başvuru Ön koşulları ve Esastan İnceleme, Komisyona yapılan başvurular, önce kabul edilebilirlik başka bir deyişle, ön koşullar açısından incelenir. Başvurunun kabul edilebilirliğine karar verildikten sonra esasın incelenmesine geçilir.
Komisyonda Ön Koşullar Yönünden İnceleme
Komisyon kendisine yapılan başvuruları, başvuruda bir eksiklik bulunup bulunmadığı yönünden inceledikten ve varsa, eksiklikler giderildikten sonra, ön koşullar, Sözleşmenin deyimi ile, kabul edilebilirlik açısından inceler. Aşağıda sıralanan durumlardan birinin Komisyonca saptanması durumunda, başvuru ön koşullar açısından reddedilir:
a) Başvuru, yakınılan devletin iç hukuk yolları tüketilmeden yapılmış ise;
b) Başvuru, iç hukuk yolu tüketildikten sonra, altı ay içinde yapılmamış ise;
c) Kişinin Komisyona başvurabilme yeteneği yoksa, ya da yakındığı işlemden bir zarar görmemiş ise;
d) Başvuru, sözleşmeye taraf olmayan, ya da bireysel başvuru hakkını tanımayan bir devlete karşı yapılmış ise;
e) Başvuru, daha önce incelenmiş ve karara bağlanmış bir başvununun esas itibariyle aynı ise;
f) Başvuru, başvuru hakkının kötüye kullanılması niteliğinde ise;
g) Başvuru, sözleşme ile korunan hak ve özgürlüklere ilişkin değilse;
h) Başvuru, açık bir biçimde esastan yoksun ise.
Başvuranın verdiği bilgiler, ön koşulardan birinin eksikliğini göstermeye yetiyorsa, Komisyon, yakınılan devletin görüşünü almaya gerek görmeden başvuruyu reddetmektedir.
Komisyon, ön koşullar açısından başvuruyu karara bağlayabilmek için soruşturma ve inceleme yapma gereğini duyduğunda, yakınılan devletin görüşünü, başvuranın cevabını alır; konunun aydınlanması için duruşma da yapabilir. Kimi kez Komisyon, önkoşullarla esasın incelenmesini bir arada yürüttükten sonra konuyu karara bağlar. Komisyonun, kabul edilebilirlik açısından verdiği red kararları kesindir; bunlar başvuruyu sonuçlandıran kararlardır. Bunlara karşı, herhangi bir yere, örneğin Bakanlar Komitesine veya Divana başvurma olanağı yoktur.
Komisyona yapılan başvuruların yaklaşık yüzde doksanı kabul edilebilirlik aşamasında redededilmektedir. Bu durum gösteriyor ki, bireysel başvuru hakkını tanıyan devletler, sanıldığı, ya da çekinildiği kadar, çok sayıda kötü niyetli başvurularla karşı karşıya kalmamaktadır. Komisyon, bu tür başvurulan önleyen, etkili bir süzgeç görevi de yapmaktadır.
Komisyonda Esasın İncelenmesi ve Raporun Hazırlanması
Komisyon, ön koşullar açısından kabul kararı verdikten sonra esasın incelenmesine geçer. Komisyon, tarafların yazılı görüşlerini alır. Gerekli gördüğünde duruşma yapar, tanık dinler ve keşif yapar. Bireysel başvurularda genel olarak tanık dinlenme ve keşif yapma yollarına çok az başvurulur. Soruşturmanın etkin bir biçimde komisyonca yapılabilmesi için, ilgili devletler komisyona her türlü kolaylığı göstermekle yükümlüdürler.
Yakınma konusu olan olaylar, Komisyon tarafından saptandıktan sonra, soruna sözleşmeye uygun, dostça bir çözüm yolu bulunamaması durumunda, Komisyon esas hakkındaki raporunu hazırlar. Bu raporda komisyon, sözleşmeye aykırı bir durum olup olmadığını saptar. Rapor Komisyonda oylanır. Ayrı görüşte olan üyelerin görüşleri de raporda yer alır. Komisyon raporu, yalnız ilgili devlete ve Bakanlar Komitesine gönderilir. Bu aşamada, Komisyon raporu gizliliğini korumaya devam eder, başvurana veya avukatına da bildirilmez.
Gizli olan Komisyon raporunun kamuya açıklanması, ya Bakanlar Komitesinin kararı ile, ya da işin Divana götürülmesi üzerine olur.
Son Yorumlar