İngiliz arkeologu ve casusu Thomas Edward Lawrence Kimdir?

İngiliz arkeologu ve casusu (Tremadoc, Galler, 1888 – Moreton, Dorset Shire, 1935).

Chapman adlı bir kişinin evlilikdışı çocuğu olduğu sandan Thomas Edward Lawrence, Oxford’da öğrenciyken Haçlı Seferleri tarihine ilgi duy­du; bu dgisi nedeniyle de Oxford’a bağlı olarak 1909’dan 1914’e kadar Suriye ve Mezopotamya’da yapılan çeşitli kazılara katıldı. Bu süre için­de Arap dünyasını yakından tanıma fırsatını buldu, dillerini öğrendi, töre­lerini benimsedi.

Birinci Dünya savaşı patlak verince İngiliz hükümetinin gizli ajanı olarak Araplardan yana görünerek, onları Osmanlı İmparatorluğu’na karşı kışkırttı. Yeni Arap devletinin önderliği görevini yüklenecek olan emir Faysal’a ülkesi adına zafer kazanmaya söz verdi. Bir yıldan fazla bir süre içinde (1917 Martından 19Î8 Ağusto­suna kadar) deve sırtında ve güç ko­şullarda, üç bin Arapla günümüzde Maverai Ürdün, Suudi Arabistan, Irak ve Suriye’nin bulunduğu bölgele­ri fethetti. Bu başarısından dolayı Araplar tarafından “ulusal kahra­man” olarak gösterilirken İngdtere’de de madalyalarla ödüllendirildi. Artık “Arap Lawrence” adıyla tanınan Lawrence, 1918 Ekiminde Şam’ı al­dıktan sonra savaş önderliği ve gizli ajanlık görevlerini bıraktı. Yaşamının sonraki bölümünü “vicdan rahatsızlığı”nm belirtisi olarak herşeyden uzaklaşıp hayal kırıklıkları içinde sürdürdü. İngiltere’nin kendi­sine önerdiği Mısır valiliği ya da Hin­distan genel valiliği görevlerini kabul etmeyip yalnızca albaylık rütbesini al­makla yetindi. Versailles Konferan­sında Araplarla gerçekleştirilen an­laşmaya uyulması için yaptığı çalış­malar boşa gitti. 1922’de adını değiş­tirerek (John Hume takma adıyla) Krallık Hava Kuvvetleri’ne basit bir asker olarak girdi. Gerçek kimliğinin anlaşılması üzerine buradan çıkartı­lınca, yazmaya daha önce başlamış olduğu Seven Pillars of VVisdom (Bil­geliğin Yedi Direği) adlı yapıtına ke­sin biçimini vermeye koyuldu (1919, 1920,1922 yıllarında değişik biçimle­riyle yayımlanmış olan ve kesin biçi­mini 1924-1925 yılları arasında alan bu yapıt 1926’da yayımlandı; 1927’de de Revolt in the Desert [Çölde Ayak­lanma] adıyla özetlenmiş bir biçimi çıktı; Lavvrence yapıtta Yakındoğu’da girişmiş olduğu askeri harekâtları an­lattı).1925’te bu kez Shaw adıyla yeniden Krallık Hava Kuvvetleri’ne girdi ve bu adı 1927’de resmen aldı. Görevli ola­rak gittiği Hindistan’da Odysseia’nın çevirisine çalıştı. Daha sonra İngilte­re’ye döndü, havacılık konusundaki bazı teknik sorunlarla ilgilendi. 1935’te emekliye ayrıldı ve aynı yıl bir motosiklet kazasında öldü.

Hadi Paylaş!