İki Yaşayışlılar Başkalaşım Geçiren Hayvanlar

İki yaşayışlılar Dört ayaklı amniyonsuz (Anamniota) omurgalılar sınıfı.

Bir nilüfer yaprağı üstünde yeşil su kurbağası

Yaşamlarının büyük bir bölümü, özel­likle başkalaşım geçirene kadar suda geçer (adları da bu özelliklerinden kaynaklanır). İki yaşayışlıların, zehir­li salgı bezleri içeren, pulsuz, çıplak derileri vardır, ama zehir organları­nın olmaması, savunmasız kalmaları­na neden olur. Solumun, geniş çapta deriyle yapılır. Bununla ilişkili olarak, yani deri solunumunun önemi nede­niyle, akciğerler çoğu kez küçülmüş­tür. Kalbin iki kulakçık ve bir karın­cığı vardır. Sinir sisteminde, uçbeyin tümüyle koku alma duyusuyla ilgilidir. İki yaşayışlılar genellikle, su birikinti­lerine yumurtlayarak ürerler; bu yu­murtalardan iribaş ya da tetar adı ve­rilen kurtçuklar çıkar. Bunlar, başlan­gıçta küçük bir balık görünümünde­dir.

Önce dış solungaçlarla, sonra bir solungaç kapağıyla örtülmüş iç solungaçlarla solumun yaparlar. Daha sonra iribaş başkalaşım geçirir: İç solungaçlarının yerini akciğerler alır, önce ön, sonra arka ayaklar gelişir. Ba­zı iki yaşayışlılar suda yumurtlamazlar ve kendilerine köpük, reçine, vb’lerinden yuvalar yaparlar. Hatta kimi kez, yumurtalar erişkinin sırtı ya da karnı üstünde gelişir; doğurucu (vivipar) iki yaşayışlılar da vardır. Sözge­limi, Gine’de yaşayan Nectophrynoides cinsinden küçük kara kurbağası böyledir.

Eski Zamanlarda Yaşamış İki Yaşayışlılar

Bazı saçak yüzgeçlilerden (Crossopterygii) türemiş iki yaşayışlılar olan Rhipidistia Devonyen’de ortaya çıkmıştır. Önce zırhlı başlılarla temsil edilmiş, sonra jüra’da bunlardan kuyruksuz kurbağalar (Anura) türemiştir. Daha sonra. Tebeşir devrinde kuyruklular (Urodela) ortaya çıkmış, ama köken­leri aydınlatılamamıştır. Daha yaygın bir sınıflandırmaya göre iki yaşayışlılar, zırhlı başlılar kurbağalar (Anura), kuyruklular (Urode­la) ve daha küçük bir grup olan ayak­sızlar (Apoda) olmak üzere dört takı­ma ayrılırlar. Görünümleri büyük semenderlerinkini anımsatan zırhhbaşlılar, tümüyle fosil biçimleri kapsar. En eski olanı,Grönland’da Üst Devonyen’e ait tabakalarda bulunmuş olan İchthyostega’dır. Bu, iki hayvan sını­fı (balıklar ve iki yaşayışlılar) arasın­daki ilişkiyi gösteren en iyi örnekler­den biridir. Çünkü İchthyostega, ata­ları olan saçakyüzgeçlilerin birçok niteliğini taşır (özellikle kafatasın­da) ama gerçek ayakları vardır. Bu ayaklar, Rhlpidistia’nın yüzgeçleriyle aynı embriyo kökeninden gelirler. Bir başka deyişle, hemen hemen yürüme organı biçimini almış olan bu ayaklar, çok fazla değişikliğe uğrama­mıştır. İchthyostega‘nın daha çok su­da yaşamış olduğu sanılır: Gerçekten de, onun kuyruğu tek bir yüzgeçle çevrilmiş olup, bir yan çizgi sistemi bu­lunur. Grönland’ın Devonyen tabaka­larında, yakın akrabası olan ama ka­fatası biraz daha farklı bir yapıda bu­lunan cins (Acanthostega) bulunmuş­tur. Öbür zırhlıbaşlılardan olan labirentodontların (Labyrinthodontia) boyları 3,35 m’ye erişmiştir. Sistema­tik durumu kuşkulu olan iki küçük grup daha vardır; bunlardan biri yı­lan biçimindeki Lepospondyli, öbürü, belki de diğer zırhlıbaşlıların kurtçuk­ları olan Branchiosaurus’dur.

Madagaskar’ın kırmızı kurbağası

Petekli Kurbağa Ve Semender

Günümüzde yaşayan iki yaşayışlılar, kurbağalar, kuyruklular ve ayaksız­lardır. Birinciler, kara kurbağaları ve su kurbağalarıyla temsil edilirler; erişkin halde kuyruktan yoksundur­lar. Bunlar dilsiz ve dilli kurbağalar olmak üzere iki gruba ayrılır. Dilsiz kurbağalar, petekli kurbağagiller [Pipidae) ailesinden oluşur ve şu iki cinsi önemlidir:Laboratuvar hay­vanı olan, Afrika’nın pençe tırnaklı kurbağası (Xenopus laevis) ve dişisi yumurtalarını yavrular çıkıncaya ka­dar sırtında taşıyan, Güney Amerika’nın petekli kurbağası (Pipa pipa). Her yumurta hayvanın sırtında bir çeşit petek gözü içinde gelişir. Dilli kurbağalar büyük kara kurbağa­larına denk düşen tekerdilli kurbağagiller (Discoglossidae), kara kurbağasıgiller (Bufonidae), Leptodactylidae, çamursal kurbağagiller (Pelobatidae) aileleriyle, ağaç kurbağasıgiller (Hylidae) ve sukurbağasıgilleri kapsar. Ağaç kurbağasıgillerden ağaç kurba­ğası (Hylaarborea) 4 cm uzunluğun­da, ağaçlara benzerleşme gösteren ve parmaklarında yapışkan diskler (çek­menler) bulunan bir türdür.

Kuyruklular, Perennibranchia (sürek­li solungaçlılar) ve Caducibrancbia (geçici solungaçlılar) olmak üzere iki alttakıma ayrılırlar. Bunlardan birin­ciler, İkincilerin tersine, erişkin hal­de dış solungaçlarını korurlar. Perennibranchia, deniz kızı semenderigiller (Sirenidae) ve mağarasemenderigiller (Proteidae) ailelerini kapsar. Caduci­brancbia, semenderleri ve tritonları kapsayan semendergiller (Saiamandrıdae) ailesiyle, akciğersiz semendergiller (Plethodontidae), Ampbiumidae gizli solungaçlıgiller (Crytobranchidae) ve Amblystomidae ailelerine ayrılır. Amphinmidae, A.B.D’nde yaşayan ve bacakları çok küçülmüş olan Amphiuma cinsini kapsar. Gizli solungaçlıgiller (Cryptobranchidae) tüm ikiyaşayışlıların en büyükleridir. Bunlar, Çin ve Japonya’nın 1,50 m uzunluğunda­ki dev semenderleridir (Megalobatrachus). Son olarak küt ağızlıgiller (Amblyostomidae), neoteni gösteren, yani daha erişkin hale geçmeden üreyebilmeleriyle dikkati çeken aksolotlları içerir. Küçük bir grup olan ayak­sızlar takımı, iri bir toprak solucanı görünümünde ve toprak altında yaşa­ma alışkanlığında olan bacaksız hay­vanlardır. Genellikle tropikal bölge­lerde yaşarlar. En iyi tanınan türü. Güney Amerika’da yaşayan ve 50 cm boyunda olan Typhlonectes cin­sidir.

Hadi Paylaş!