Hint Okyanusu Sri Lanka’da dalyanlar üstünde bekleyen balıkçılar
Yüzölçümü bakımından (74.900.000 km2) Büyük Okyanus ve Atlas Okyanusu’ndan sonra dünyanın üçüncü okyanusu.
Hem Güney yarımküre, hem de Kuzey yarımküre üstünde yayılan öbür iki okyanustan farklı olarak Hint Okyanusu, Doğu Afrika kıyılarıyla Güney Asya kıyılan arasında sıkışmıştır; doğuda ve güneydoğuda Malezya’yı Avustralya üstünden Antartika’ya bağlayan saymaca bir çizgiyle Büyük Okyanus’tan ayrılır.
Hint Okyanusu’nun dibi, Sri Lanka’ dan (Seylan) Kerguelen adalarına kadar genişleyen ve küçük adacıkları (Maldiv, Lakkadiv, Chago adaları, vb.) taşıyan kuzey-güney doğrultusunda bir deniz dibi sırtıyla iki havzaya ayrılır. Batı havzasının özellikle güney kesiminde, çok sayıda ada yer alır.
Reunion, Mauritius adası, Komor adaları, Seyşel adaları dışında en büyük ada, eski Gondvana kıtasının parçası olan Madagaskar’dır. Doğu havzasındaysa, tersine, ada yoktur, ama okyanusun en derin çukurlarına burada rastlanır: Cava’nın güneyinde böyle bir çukurun derinliği 7.455 m’yi bulur. Bütünü içinde ortalama derinlik 3.900 m’dir. Enleme göre, su sıcaklığı Bengal körfezinde 30°C’la Antarktika’nın yakınlarında 0°C arasında değişir. Tuzluluk oranı, Umman Denizinde ve Kızıldeniz’de %o 33-36’ ya ulaşabilir, ama Himalaya ve Birmanya sıradağlarında buzul karlarının erimesiyle beslenen Ganj ve Brahmaputra’nın tatlı sularının döküldüğü Bengal Körfezi’nde daha düşüktür. Okyanusun varlığı, okyanustan karaya doğru yer değiştirerek yaz musonlarına yol açan hava kütlelerinin nemliliğine neden olur. Gerçekten de, güney alizeleri, yarımküre değiştirirken yön de değiştirmişlerdir; böylece Güneydoğu Asya kıyıları üstüne boşalan yağışları da birlikte getirirler.
Akmtüar, rüzgârların,özellikle de alizelerin (doğu rüzgârı) etkisindedir. En önemli akıntı, Avustralya’nın batı kıyılarından ayrılan ekvator akıntısıdır; bu, Seyşel adalarının güneyinde, büyüğü Afrika kıyıları boyunca kuzeye doğru yönelen iki kola ayrılan bir sıcak su akıntısıdır. Ama, ters yönde, yani batıya yönelen akıntılar da vardır. Sularda yüzey akıntılarından başka, derinlemesine bir yer değiştirme de görülür; bu nedenle yaz döneminde derin suların yükselişi, büyük miktarda planktonu da yukarı sürükler ve yüzeyde sıcaklık değişimlerine yol açar.
Hint Okyanusu, insanları iki düzeyde ilgilendirir: Balıkçılık ve denizcilik. Balıkçılık, kuzey ve doğudaki kıyı ülkeleriyle (Hindistan, Birmanya, Malezya) Afrika ülkeleri için büyük önem taşır; Arabistan kıyılarında daha sönüktür. Antarktika çevresinde hâlâ balina avcılığı yapılır.
Deniz trafiği dünya çapında önem taşır, çünkü en canlı deniz ulaşım yollarından biri Hint Okyanusundan geçer. Gerçekten de, Süveyş kanalının kapanmasından bu yana, Ortadoğu petrollerinin en yüklü bölümü, Basra körfezinden hareketle, Batı Hint Okyanusundan geçerek Ümit Burnu üstünden batıya sevkedilmektedir.
Son Yorumlar