Heykel yapımı alanında, birbirinden ayrı iki büyük teknik ayırt edilir; bunlardan biri, bir bloktan ya da belli bir parçadan, elde edilmek istenen biçimi çıkarmak (yontma tekniği), öbürü de yumuşak ve yoğrulabilen bir gerece belli bir biçim vermektir (oylumlama [modelaj] tekniği). Bu tekniklere ek olarak, oylumlama işlemi pişirme (pişmiş toprak), mulaj (alçı) ya da daha dayanıklı bir maddenin (tunç) dökümüyle desteklenir. Ayrıca kullanılan gereçlerin bazı özelliklerinden kaynaklanan teknikler de vardır: Metale kaynak yapma; ısı ya da kimyasal etkenlerle oylumlama; sentetik maddeler içine çeşitli nesneler katma; plastik maddelerden hareketle sıkıştırma ya da genleştirme; vb.
Yontma
Yontma genellikle taş (sert kalker, mermer, vb.), ağaç (meşe, armut ağacı, ceviz ağacı, abanoz, vb.) ve fildişine uygulanır.Bu teknik, işlenecek blok ya da parçanın seçiminden yapıtın bitimine kadar, gerecin kabasının alınıp taslağın oluşturulması, değişik parçaların eklenmesi ya da değişik nitelikteki gereçlerin birbirine karıştırılması (mermer, fildişi ve altının bir arada kullanılması) gibi birçok evreyi içerir.
Bir mermer (ya da taş) blokunun yontulması söz konusuysa, her şeyden önce, yapılacak biçimin alçıdan bir modeli oluşturulur; sonra model üstünde işaretlenen bazı noktalar, belli oranlarda mermer blokuna aktarılır. Çıkıntılar yüzeye işaretlenir; çukurluklarsa istenen ölçüye göre değişik derinliklere kadar ilerleyebilen burgularla sağlanır.
Oylumlama
Oylumlamaya (modelaj) elverişli başlıca maddeler balmumu (petek mumu, zift, değişik yağlı maddeler ve terebantin), kil, plastilin, alçı, yalancı mermer, vb’dir. Oylumlama tekniği hemen her zaman bir çatma gerektirir; çatmanın üstüne heykelin yapımında kullanılacak maddeden eklemeler yapılır, sonra da özel araçlarla oylumlama gerçekleştirilir. Kil, oylumlama işleminden soma fırında pişirilebilir, kilden yapılan heykeller genellikle hem küçük boyutlu, hem de oldukça kırılgandır.
Mulaj
Mulaj tekniği, oylumlamaya elverişli maddelerin çoğuna, sentetik reçinelere, hattâ cama bile uygulanabilir; özgün bir yapıtın dayanıklı maddeden yapılmasını ya da özgün bir yapıtın az masraflı bir gereç kullanılarak kopya edilmesini sağlar.
Mulaj tekniği, özgün modelden hareketle, genellikle alçıdan bir kalıbın (ya da negatifinin) çıkarılmasına dayanır. Bu kalıbın içi önce ince bir jelatin tabakasıyla kaplanır; ardından bu tabakanın üstüne alçı, yalancı mermer, çimento ya da balmumu dökülür. İki çeşit kalıp vardır: Parçalı kalıp (kullanıldıktan sonra bozulur); yekpare kalıp (diziler halinde üretimi gerektirir).
Birçok bakımdan mulaj tekniğine yakın olan dökme (sözgelimi, tunç) iki yönteme göre yapılır (balmumu kalıpla ya da kum kalıpla).
Yeni Teknikler
Yeni teknikler çoğunlukla sanayi alanına özgüdür: Kaynak; sıkıştırma; asit etkisi; vb. Bunun yanı sıra, sentetik maddelerin kullanımı heykel sanatçılarına pek çok olanak doğurmuştur. Heykelcilik alanında, özgün bir modelden yola çıkılarak çok sayıda örnek oluşturulabilmektedir (Cesar ve Arman’ın “çoğaltımları”).
Son Yorumlar