Tetrapirolun porfirinik çekirdeği
Omurgalıların ve bazı omurgasızların (halkalısolucanlar) kanlarındaki alyuvarlarda rastlanan kırmızı pigment. Hemoglobin, bir kan yuvarları proteini (globin) ve organometalik bir çekirdekten (4 hem molekülü) oluşmuş bir organo-mineral bileşiktir.
Kimyasal yapısı, porfirinik çekirdek denilen bir tetrapirol oluşturmak için dört pirol çekirdeğinin bir araya gelmesine denk düşer. Bu çekirdeğin Fe2+ ya da Fe3+ halindeki bir demir atomunu bağlama özelliği vardır. Globine kolay yükseltgenme niteliğini sağlayan, bu demirli (II) çekirdektir. Hemoglobinin her bir demir atomu, HB + 02^HB 02 tersinir tepkimesini izleyerek bir oksijen molekülü bağlayabilmektedir. Bu tepkimeyle oluşan oksihemoglobin, canlı kırmızı renkte, kararsız bir bileşiktir.
Hemoglobin Biyokimyasal Özellikleri
Oksijen (02) ve anhidrit karbonik (C02) ile bağlanma tersinirdir; iki gaz arasındaki denge, organizma içindeki kısmi basınçlarına bağlıdır. Bu özellik solunum olayları sırasında, geniş bir biçimde kullanılmaktadır. Buna karşılık, hemoglobinle kararlı bileşikler (bundan ötürü de tepkime tersinir değildir) oluşturan, CÖ karbonoksit, N02 azot dioksit ve HCN hidrosiyanik asit gibi başka gazlar da vardır. Bu gazlar, solunum pigmentini, fizyolojik işlemini yapamaz duruma getirmek için bozarak, gerçek birer zehir gibi davranırlar. Çok düşük oranlarda bile (karbonoksit için 0,4 g/m3) varolmaları,havasızlıktan boğulmalara neden olur. Hemoglobinin biyosentezi, alyuvarlar düzeyinde, bir pirol habercisiyle başlar: Porfobilinojen.
Çeşitli Hemoglobinler
Yapıları ve özellikleri birbirine çok yakın, oldukça fazla sayıda hemoglobin vardır; aralarındaki fark, bazı bileşenlerinin düzenlenişinden ve bazı özel niteliklerden kaynaklanır. Bu nedenle, hemoglobin, yalnızca bir türe özgü olmakla kalmayıp (bu özellikten, insan kanının tanınması konusunda kriminolojide yararlanılır), bazı doku ve organların yapısına (sözgelimi, kan hemoglobini, kas hemoglobini) ve organizmanın olgunluğuna göre de değişmektedir (dölütsel hemoglobinler, erginlerdeki hemoglobinden farklıdır).
Son Yorumlar