Grena (Süleyman Taşı) Nedir?

Başkalaşım kayaçlarının bileşim öğesi olan karmaşık bileşimli mineral kümesi (Süleyman taşı da denir). Grenalar, kübik sistemde billurlaşan silikatlardır. Kimyasal formülleri (X₃²⁺ Y₂³⁺ Si0₄)₃ olarak gösterilebilir. Burada X²⁺demir, kalsiyum, manga­nez, magnezyum ve Y³⁺ demir, alü­minyum, kromu simgeler.

Grenalı (Süleyman Taşlı) kayaç

Grenalar iki büyük kümede toplanır­lar: Almandin (X=Fe^2T, Y=A1); pirop (X=Mg, Y=A1) ve spesartin (X=Mn, Y=A1) gi bi alüminy umlu grenalar; grosüler (X=Ca, Y=A1), andradit (X=Ca, Y=Fe³⁺) ve uvarovit (X=Ca, Y=Cr) gibi kalsiyumlu grenalar.

Doğal grenaların bileşimi bu kümele- rinkinden farklıdır.Bunlann ana bile­şeni, adlandırılmalarına yardımcı olur; sözgelimi almandin grenası %75 almandin içerdiği gibi, %15 spesartin, %12 pirop ve benzerlerini de içerebilmektedir. Almandin ve spesartin, grosüler ve andradit, pirop ve almandin arasında elementlerin ornatılmasıyla sürekli kimyasal diziler oluşa­bilir. Değişimler, grosüler ve pirop arasında, ancak, çok yüksek basınç ve sıcaklık koşullarında gerçekleşe­bilir. Elektronik mikrosondayla yapı­lan incelemeler, grenaların homojen karışımlar olmadığını, kimyasal ele­mentlerin (Fe, Al, Ca, Cr) billurların orta ya da yan bölümlerinde farklı oranlarda dağıldıklarını göstermiş­tir. Grenaların kimyasal bileşimleri, oluştukları kayacın bileşimine ve kayacın etkisinde kaldığı basınç ve sıcaklık koşullarına bağlıdır. Dolayısıyla, grenalar, başkalaşım kayaçlarının oluşum koşullarını anlamaya olanak tanırlar. Alüminyumlu genel bir başkalaşım dizisinde, almandin, mikaşistlerde ve orta basınçlı bölge­lerdeki gnayslarda çok bol bulunur­ken, andaluzitli bölgelerde (düşük basınçlı) seyrek olacaktır.

Çok derin, çok yüksek basınçların bulunduğu bölgelerdeki grenalar _f magnezyum açısından zengindir. Kabuğun üst bölgelerinden gelen bazı püskürük kayaçların ana mineralini grenalar oluşturur: Yüksek oranda pirop içeren grenalı eklojitler. Kalsi­yumlu grenalar, kalkerli kayaçların başkalaşımı sırasında oluşurlar. Yarıdeğerli taşlar olan grenalar mücevhercilikte çok aranan taşlar­dır: Bohemya’nın aşın bazik kayaçlarmın morumsu kırmızı piropu; gnays ve mikaşistlerin mor ya da koyu kır­mızı almandini (Brezilya, Sri Lanka, Madagaskar); Sri Lanka ve Brezilya’ nın pegmatitlerinin saydam ve tu­runcu spesartini; başkalaşım kayaçlarının yeşil, pembe ya da canlı kırmızı grosüleri (Brezilya, Madagas­kar); andraditin yeşil çeşidi deman toit bu taşlara örnektir

Hadi Paylaş!