Gözlemevi Nedir? İlk Gözlemler Nerede Nasıl Olmuştur? Gökbilimsel olayları ve hava olaylarını gözlemek için kurulmuş yapı.
İlk Gözlemler
En eski gökbilimsel gözlemler Kaideliler, Mısırlılar, Çinliler ve Hintliler tarafından gerçekleştirilmiştir. VII. yy’ın bitiminde İskenderiye Üniversitesi’nin yıkılmasından sonra Araplar, XV. yy’a kadar çok sayıda gözlemevi yaptılar. Ama gökbilim araçlarının XVII. yy’dan önce tam anlamıyla basit olduğunu ve gözlemlerin çağdaş anlamdaki gözlemevi olmaksızın da yapılabildiğini anımsatmak gerekir.
Arizona’da Flagstaff taki Lowell gözlemevi
Gökdürbününün ve teleskopun bulunmasından önce Avrupa’da büyük bir gözlemevi vardı: 1576’da, Tycho Brahe’nin Danimarka’da, Hveen adasında kurduğu ve Uraniborg adını verdiği gözlemevi. XVIİ. yy’dan başlayarak uzak ülkelerle ticaretin gelişmesi, boylamların denizlerde kesin bir biçimde saptanmasını gerektirdi ve Avrupa’daki çeşitli ülkelerde gözlem evleri kuruldu. İlk yapılan Leiden gözlemevidir (1623); bunu Kopenhag (1637), Utrecht (1642), Paris (1667) ve Greenwich (1675) gözlemevleri izledi. XVII. yy. sonunda Avrupa’nın aşağı yukarı bütün önemli kentlerinde birer gözlemevi kuruldu. Bir yüzyıl sonra, yeni bir bilim dalı olan gökfiziğinin gelişmesiyle gözlemevlerinin kurulması da hızlandı.
Türkiye’de de modern gözlemevi 1911 yılında İstanbul’da Kandilli tepesinde Fatin Hoca (Gökmen) tarafından kuruldu. Son yıllara kadar dünyanın,en yüksek yerde kurulmuş gözlemevi jungfraujoch’tu (İsviçre). 3 570m’de ki bu gözlemevi, Hawaii’deki A.B.D. gözlemevi yapılınca eski önemini yitirdi. Bu arada, Colorado’ da, yaklaşık 3 500 m’deki Climax ve Sacramento Peak gözlemevleriyle, Pireneleç’de kurulmuş olan Midi doruğu gözlemevini de saymak gerekir. A.B.D’ndeki gözlemevlerinde dünyanın en güçlü aygıtları bulunur: Bunların arasında özellikle Palomar, Hamilton, Wilson dağlarında yer alan gözlemevleri sayılabilir. Buralarda bulu-nan teleskopların çapları sırasıyla 5 m, 3 m, 2,5 m’dir.
Kafkasya’daki Zelençuk Teleskopunun Ana Kubbesi
Avrupa’daki en büyük gözlemevi, Saint-Michel-de-Provence’taki (Fransa) gözlemevidir. Buradaki teleskopun çapı 193 cm’dir. S.S.C.B’nde Kafkasya’daki Zelençuk’ta bulunan gözlemevine dünyanın en güçlü teleskopu yerleştirilmiştir.
Son Yorumlar