Genetik mühendisleri hangi konularda çalışma yaparlar? Var olan canlıların isteğe bağlı olarak değiştirilmesine ve yeni canlı tiplerinin üretilmesine yönelik tekniklerin tümü genetik mühendisliğinin ilgi alanına girer.
Genetik mühendisliğinin uygulamaları bir yandan yapay seçme ve ıslah çalışmalarını; öte yandan yapay tohumlama, vücut dışında döllenme (tüp bebekler), sperma bankaları ve gen düzenlemeleri gibi biyotıp tekniklerini içerir. Bu uygulamaların en önemlisi, iki ya da daha çok kaynaktan alınan DNA moleküllerinin hücre içinde ya da dışında yeniden birleştirilmesidir.
Genetik bilgiyi taşıyan ve bu bilgiye uygun olarak protein birleşimini (sentez) yönlendiren DNA’ların insan eliyle ayrılıp yeniden birleştirilmesi, laboratuvardaki besi yerlerinde üretilen bakterilerin plazmitlerine yabancı genlerin eklenmesiyle yapılır. Plazmitler, bakteri kromozomlarının dışında yer alan küçük DNA halkalarıdır. Canlının kalıtsal bilgi deposu olan kromozomların dışında bulundukları hâlde protein birleşimini yönlendirebilir ve kromozom DNA’ları gibi çoğalıp bakterinin döllerine aktarılabilir. Böylece bir bakterinin, plazmitlerine başka bir canlıdan, örneğin bir memeliden alınan yabancı genin eklenmesiyle hemen hemen sınırsız sayıdaki kopyası elde edilebilir.
DNA moleküllerini birleştirme araştırmaları, kalıtsal yapı ve işleyişin çeşitli yönlerini aydınlatarak genetik alanındaki bilgi birikimini zenginleştirmiştir. Bitkilerin kalıtsal yapısını değiştiren, havanın serbest azotunu
bağlayabilme özelliği kazandırılmış, başta mısır olmak üzere birçok tarım bitkisinin daha yüksek verimli, daha
dayanıklı ve aranan nitelikleri daha üstün olan melezleri elde edilebilmiştir. “Bozuk” genleri “normal” genlerle
değiştirerek kalıtsal hastalık ya da bozuklukların giderilmesi de genetik mühendisliğinin temel amaçlarından
biridir.
Bitkilerde ve basit yapılı hayvanlarda, kalıtsal yapıyı yeniden düzenlemeye yönelik birçok uygulama yapıldığı hâlde, bu deneylerin insan genetiğine uygulanmasına henüz geçilememiştir. Bugün için genetik mühendisliğinin birçok ülkede uygulanan en yaygın yöntemi, erkeğin kısırlığı nedeniyle çocukları olmayan çiftlere anne baba olma şansını veren yapay döllenmedir.
Son Yorumlar