Gazneliler Devleti ve Gazneli Sultan Mahmut Hindistan Seferleri

Gazneliler Devleti

Gazneli Sultan Mahmut

Gazneliler Devleti’nin en büyük hükümdarı ve Hindistan fatihi Gazneli Sultan Mahmut, 971 tarihinde doğdu. İyi bir öğrenim gördü. Büyük bilginlerin elinde yetişti. Mert ve cesur bir insandı. Gazneli Mahmut’un babası Sebük Tekin, Samanoğulları Devleti’nin Horasan valisi idi.

Gazneli Mahmut, genç yaştan itibaren devlet idaresinde görev aldı. Babası sağ iken Horasan valiliği görevini yürüttü. Sebük Tekin öldüğü zaman tahta Mahmut’un küçük kardeşi İsmail geçmişti. Gazneli Mahmut, küçük kardeşiyle yaptığı mücadeleyi kazanarak hükümdar oldu.

Alim bir kişiliği olan Sultan Mahmut, sarayında âlim ve şairlere çeşitli konularda sohbet ve tartışmalar yaptırırdı. Gazneli Sultan Mahmut’un sarayı bir bilim akademisi hâline geldi. Kendisi bilime ve sanata karşı büyük bir sevgi besliyordu. Bîrûni ve Firdevsi gibi birçok meşhur bilgin Sultan Mahmut’un sarayında himaye gördüler.

Firdevsi’nin meşhur Şehname’si de dâhil olmak üzere, döneminin pek çok kitabı Gazneli Sultan Mahmut’a takdim edildi. 33 yıl hükümdarlık yapan Sultan Mahmut, 1030’da Gazne’de vefat etti ve orada defnedildi.

Gazneli Mahmut “sultan” unvanını kullanan ilk Türk hükümdarıdır.

Yukarıdaki metne göre Gazneli Mahmut’un iyi bir eğitim görmüş olması, o dönemin eğitim anlayışı hakkında size nasıl bir fikir vermektedir?

İyi bir eğitim görmesi o dönem de iyi bilim ve ilim adamları bulunduğunuı gösterir. Eğitim verecek hoca olmasa iyi bir eğitim göremez. Dönemin eğitim alanında geliştiğini gösterir.

O dönem yazılmış olan pek çok kitabın Gazneli Mahmut’a takdim edilmesinin nedeni neler olabilir?

Gazneli mahmut, Alimleri ve bilim adamlarını himayesine almış, onları korumuş ve kollamıştır. Alimlere, şarilere sarayını açmıştır. Bu kişilerde saygı ve sevgilerinden dolayı kendilerine olan desteklerinden dolayı eserlerini ilk  olarak Sultan Gazneli Mahmut’a sunmuşlardır.

Gazneliler Devleti

Samanoğulları Devleti’nde yetişmiş Alptekin adlı bir Türk kumandanı, Afganistan’ın Gazne şehrini ele geçirerek Gazneliler Devleti’ni kurdu (963). Alptekin’den sonra devletin başına Sebük Tekin geçti. Sebük Tekin, iyi bir devlet adamı, başarılı bir kumandandı. Kısa süre içerisinde bütün Afganistan ile Horasan ve İran’ın doğu kısımlarını yönetimi altına aldı. Sebük Tekin’den sonra tahta geçen oğlu Mahmut, yalnız Gazneli Devleti’nin değil, Türk tarihinin de en büyük devlet adamlarından biridir. Babasının izinde devam eden Gazneli Mahmut, Hindistan’a on yedi sefer düzenleyerek büyük zaferler kazandı. Bu ülkede İslamın köklü şekilde yerleşip gelişmesinde önemli rol oynadı. Gazneli Mahmut, aynı zamanda, İran’ın orta eyaletleriyle Harzem topraklarını da ülkesine katarak zamanının en büyük hükümdarı oldu. Sultan Mahmut’tan sonra devletin başına geçen Sultan Mesut, devleti babası gibi iyi yönetemedi. Büyük Selçuklularla giriştiği mücadeleyi kaybetti. Gazneliler, 1040 Dandanakan Savaşı’ndan sonra topraklarının batı bölümünü Büyük Selçuklulara bırakmak zorunda kaldılar. 1187 yılında da Gurlular tarafından tamamen ortadan kaldırıldı.

Sultan Mahmut’un seferlerde kullandığı filler, ona ne gibi üstünlükler sağlamış olabilir?

Askeri bir üstünlük sağlamıştır. Hindistan seferi sırasında ganimet olarak aldığı filleri daha sonraki savaşlarında kullanmış askeri üstünlük sağlamıştır.

Gazneli Mahmut’un Hindistan seferlerinin nedenleri sizce neler olabilir?

Gazneli Mahmut Karahanlılar ile anlaşma yapıp kuzeyini emniyete alınca yönünü Hindistan’a çevirdi. 1000 yılında başladı ve hayatının sonuna kadar Hindistan’a 17 sefer düzenledi.

NEDENLERİ

1) Hindistan’ın yer altı ve yer üstü kaynaklarının zengin, iklim özelliklerinin insana uygun bir bölge olması
2) Hindistan’da İslâmiyet’i yaymak istemesi.
3) İslamiyetin bütünlüğünü tehdit eden bölücü mezhep mensuplarının faaliyetlerine son vermek istemesi
4) Hindistan’ı ele geçirerek güçlenmek ve İslam dünyasının liderliğini ele geçirmek amacında olması

Hadi Paylaş!