Galenos Kimdir? Yunan hekimi (Bergama, 131-Roma, 201).
Felsefe ve matematikle ilgilenen ve 17 yaşında tıp öğrenimine- başlayan Galenos sırasıyla Tir (Sur), İzmir ve İskenderiye’de kalarak zamanın tanınmış okullarında öğrenim gördü, Herophilos ve Erasistratos gibi ünlü bilginlerin öğrencisi oldu. 26 yaşında Bergama’ya döndüğünde gladyatör hekimliğine başladı. 162’de bir yıllığına Roma’ya giden Galenos, bu kente kesin olarak 169 yılında imparator Marcus Aurelius’un çağrısı üstüne yerleşti ve orada saray hekimliğine atandı.
Galenos, tıp alanında olduğu kadar felsefe ve din alanında da birçok yapıt yazmıştır. Galenizm olarak adlandırılan öğretisi, Orta-çağ hekimliğinin temelini oluşturmuştur.
Galenos, Empedokles’in dört öğesiyle (su, hava, toprak, ateş) bedendeki kan, öd, kara ya da sarı öd ve sümük gibi dört temel sıvı öğe arasında bir bağlantı kurdu. Galenos’un görüşüne göre sağlık, bu sıvıların dengeli durumda olmasından, hastalıksa bunların dengesiz olmasından kay-naklanıyordu. Galenos, yaşamın kökenini de pneuma’ya (yunanca “soluk”) b?.ğladı. Ona göre, pneuma’nın üç biçimi, kalpte (hayvansal pneuma), beyinde (ruhsal pncuma) ve karaciğerde (fiziksel pneumaj yerleşmişti. Hippokrates’in açıkladığı gerçeklere ters düşen Galenos’un bu yanlış görüşleri, yüzyıllarca tıp alanındaki ilerlemeleri engelledi ve daha da önemlisi, anatomi betimlemelerin-deki yanlışlıkları, anatominin ve cerrahlığın gelişmesini önledi. XVI.yy’da Vesale bu savları boş yere çürütmeye çalıştı. 1619’da da Harvey, kendi gözlemlerine dayanarak kan dolaşımını aydınlatıp, Galenos’un yanlışlarını ortaya koydu. Bütün bunlara karşın Galenos’un, sinir sistemi anatomisinde gerçek buluşları vardır. Birçok yapıtında, kolera, kuduz, kanser, vb. hastalıkların ilginç betimlemelerine rastlanabilir.
Galenos’un felsefe yazıları özellikle kapsadıkları tarihsel bilgi bakımından önemlidir. Hippokrates ve Eflatunun Görüşleri adlı yapıtı, stoacı öğretinin geçirdiği dönüşümleri, Diyalektike Giriş ise stoacı diyalektiğin yöntemsel gelişmelerini gözler önüne serer. Galenos ayrıca, tasımın dördüncü şeklini bulmuştur.
Son Yorumlar