Avusturya imparatoru ve Macaristan kralı (Viyana, 1830-Viyana, 1916). İmparator Ferdinand I’in yeğeni olan Franz-joseph I, amcasının, Metternich’in halefi olan şansölye Schwarzenberg’in uyarısıyla tahttan feragat etmesi sonucu, on sekiz yaşında tahta çıktı.
Polonyalı ressam Ajdukiewicz’in, Franz Joseph I’i Avusturya – Macaristan ordularının bir manevrası sırasında gösteren tablosu.
BİR BİRLİK ETKENİ
Aşırı tutkuları olan annesi tarafından yetiştirilen Franz joseph I, imparatorluğun işlevi ve Habsburg sülalesi önderinin görevi konusunda derin bilgi edindi. Bencil, hiçbir zaman duygusallık göstermeyen, kendine
göre alt düzeyde olanlardan sakınan, elindeki gücü paylaşmak istemeyen ve orta düzeyde bir zekâya sahip olan Franz joseph I her şeye karşın ayrışık öğelerden oluşan imparatorluğun birliğini sağlamayı başardı. Schwarzenberg’in yardımıyla imparatorluğu sarsan devrimci hareketleri bastırdı, yönetimi güçlü bir biçimde merkezileştirerek, eyaletlerin almanlaştırılmasına hız verdi. 1859 yılında İtalya’da bozguna uğrayınca, siyasetini değiştirerek, liberal ve merkeziyetçi olmayan yeni bir rejime doğru yöneldi. Macaristan’da karşılaştığı güçlükler, Sadova bozgunundan sonra iyice arttı; bunun sonucunda da 1867 yılında Macarlarla uzlaşarak, içişleri iki ayrı başkentte (Viyana’da ve Macaristan’da) yürütülen ikili bir rejim (iki devlet) oluşturmak zorunda kaldı. Macarların ve Almanların imparatorluk sınırları içinde yaşayan İslav azınlıklar üstündeki (sözgelimi, Çekler) egemenlik iddialarını benimsedi, ancak 1867 uzlaşması İslavlann sorunlarını çözemedi ve Franz joseph I onları hoşnut edebilecek her çeşit federalist girişime karşı çıktı.1879’da Alman İmparatorluğu’yla bir anlaşma yapmayı kabul etti. 1882’de İtalya’nın da bu anlaşmaya katılmasıyla Üçlü İttifak doğdu.
SARAYBOSNA’DAKİ OLAY
Avusturya-Macaristan emperyalizminin Balkan yarımadasındaki egemenlik iddiaları özellikle (1908) Bosna ve Hersek’in ilhakından sonra Rusya’nın muhalefetiyle karşılaştı; aynı dönemde Macaristan Bağımsızlık Partisi iktisadi ve askeri bağımsızlık istedi. Bunun üstüne Franz Joseph I Macaristan’da bütün yurttaşlara oy hakkı tanıyarak Macarların üstünlüğünü ortadan kaldırdı. Yeğeni Franz Ferdinand von Habsburg’un Saraybosna’da öldürülmesinden sonra bu olayı kullanarak harekete geçen Franz joseph I Sırbistan’a ültimatom verdi; bu da Birinci Dünya savaşının başlamasına neden oldu. Savaş sürdüğü sırada ölen Franz joseph I, böylece Habsburg İmparatorluğu’nun parçalanmasını da görmemiş oldu.
Son Yorumlar