Fotogravür Nedir? Baskı Yöntemleri Nelerdir? Dizi halinde baskı yöntemleri için gerekli klişelerin gerçekleştirilmesini sağlayan fotomekanik yöntemler bütünü.
Söz konusu yöntemler üç genel ilkeye bağlıdır.
— tipografi; yalnızca kabarık bölümler basılabilir;
— helyogravür; yalnızca oyuk bölümler basılabilir;
— ofset (litografiden kaynaklanır); yüzeyler, yalnızca su ve yağlı cisimler (mürekkepler) arasındaki fiziksel bağdaşmazlık yoluyla basılabilir.
bir ofset levhasının hazırlanması
Tipografi Nedir?
En eski fotogravür yöntemi olan tipografi, Gutenberg zamanından, yani harflerin ve klişelerin tahtadan yapıldığı dönemden kalmadır. Bu dönemden başlayarak söz konusu yöntem yetkinleştirilmiş, kurşun harfler ile metal klişelerin kullanımına gidilmekle birlikte, temel bir değişiklik yapılmamıştır. Tipografide yalnızca kabarık bölümler basılabilir.
ÇİZGİ KLİŞE
Klişenin fotomekanik olarak hazırlanması,madeni bir levhanın yüzeyini basılabilir bir kabarıklığa dönüştürmeye dayanır. Bunun için çoğaltılacak modelin fotoğrafı çekilir; negatifinin maden üstüne (genellikle çinko ya da magnezyum alaşımları) ışıklı yansıtılmasıyla kopyası çıkarılır; bu metal, işlem öncesi ışığa karşı duyarlı ve bunun etkisiyle sertleşen bikromatlı koloidal bir tabakayla kaplanır. Ardından, tabakanın karanlıkta kalan bölgelerinin erimesinden sonra madenin açıkta kalan yerleri asitle oyularak baskıya elverişli bir kabartma resim elde edilir.
SİMİLİ KLİŞESİ (yarı-boyanmış)
Bir öncekiyle aynı mekanik ilkeye dayanan bu klişe açıklı-koyulu bölgeleri optik olarak oluşturabilir. Aydınlatma sırasında yarı-boyanmış etkisi yalnızca, kopya edilecek görüntüyle maden arasına tram yerleştirilerek elde edilir.
Tramın görevi, görüntüyü ışık demetlerine ayırmak ve yansıtmaktır. Her demet, ışık kaynağının şiddetine göre değişen az ya da çok iri, yuvarlak bir noktayı belirler. Sonuç olarak, en açık grilerden en koyu siyahlara kadar uzanan az ya da çok şiddetli bölgeler elde edilir.
RENK KLİŞELERİ (simili ya da yarı boyanmış)
Bir renkli yapıtın (orijinal) her tonunun kopyasının çıkarılması üç ana renk (sarı, kırmızı, mavi) ile bir siyahın karıştırılmasıyla, yani dört klişeyle gerçekleştirilebilir. Ama, bu işlemden önce, dört renkten her birine fotoğraf seleksiyon tekniğ’ini uygulamak ve filtreden geçirmek gerekir. Baskı, bir karışım değil, renk noktalarının yan yana birleştirilmesidir. Karışımı yapan, bakan kişinin ağtabakasıdır. Bu noktalar son derece küçük olup, göz tarafından ayrı ayrı seçilemezler. Dolayısıyla bir mavi ve sarı noktalar bütününü “yeşil” gösteren, bunların toplu görüntüsüdür.
UYGULAMALAR
Tipografik baskı, kâğıdın doğrudan baskı öğeleriyle teması sonucu oluşturulur. İki makine tipi farklı klişeler gerektirir:
Baskı öğelerinin,üstünde yatay olarak bulunduğu makineler yukarıda betimlenen klişelerden yararlanır ve nitelikli, küçük, orta derecedeki tirajlarda kullanılırlar; baskı öğelerinin, silindirin biçimiyle bütünleştiği makinelerde, esneyebilen kalıplarla ve izlerle elde edilen belli biçimdeki klişelerden yararlanılır. Bu rotatif makineler yüksek ve hızlı tirajların gereksinimlerini karşılar.
Helyogravür Nedir?
Temel üstünlüğü mürekkeplemenin yoğunluğu ve yüksek bir nitelik için tiraj hızlılığıdır. Bu yoğunluk tipografik ilkenin karşıtı olan fotogravür ilkesine dayanır.
Helyogravürde, baskı bölümleri kabarık değil, ama oyuktur. Oyukların derinliği, kâğıt üstünde bölgesel olarak yayılan mürekkep miktarını belirler. Ayrıca, basılacak bölüm düz olmayıp silindir üstündedir. Tramın burada hiçbir optik işlevi yoktur, ama mekanik işlevi nedeniyle hem çizgi, hem de yarı-boyanmış klişe için gereklidir. Az ya da çok mürekkep içeren standart petekler oluşturur. Sonuç, görüntü için iyi ama harfler için yetersizdir.
Ofset Nedir?
Ofset fotogravür, tipo fotogravürle aynı genel ilkelerden yararlanır. Renk seleksiyonu ilkesi de, tramlı görüntülerin yeniden oluşturulması da aynıdır. Buna karşılık, ofset ilkesi yağlı cisimlerin suyla ve suyun yağlı cisimlerle birbirlerini itmesine dayandığından, film üstünde elde edilen fotogravür sonuçları, düz halde madene kopya edilir. Dolayısıyle basılacak görüntü yağlı, beyaz bölümler de nemlidir.
Son Yorumlar