Floransa Resim Sanatı Nedir? Gelişimi ve Özellikleri

Floransa Resim Sanatı Nedir? Gelişimi ve Özellikleri, İtalya’da Rönesans çağında,Floransa’ dan önce hiçbir kent,surları içinde bu kadar çok sayıda ressamı barındırmamıştı; bu ressamlar aynı zamanda birer heykel ustasıydılar, resim sanatına yöneldiklerinde daha önceden heykelcilik ya da kuyumculuk eğitiminden geçmişlerdi. Verrocchio,Pollaiuolo,Leonardo da Vinci ve Michalengelo, söz konusu sanatçıların başta gelenleridir. Floransa resim sanatı, kendisinden daha erken gelişmiş bulunduğundan büyüleyici bir etki yapan bir sanat dalından (heykelcilik) ayrı olarak düşünülecek olursa, öz niteliği açısından tam olarak kavranılamaz.

Floransa Plastik Sanatların Etkisi

Floransa’nın, daha çok heykelleri ve kabartmalarıyla bilinen. Eskiçağ’a dönüşü, her şeyden önce heykel sanatı yoluyla olmuştur. Masaccio’nun Havva’sı, Botticelli’nin Venüs’ü yalnızca Medicilerin Venüs’ünün benzerleri değildir ve iki boyutlu bir sanatta kabartma sorununu çözümlemeye çalışan onbeşinci yüzyıl resim sanatının plastik niteliği, Eskiçağ heykel sanatına olduğu gibi çağdaşı heykel sanatına da çok şey borçludur. Lorenzo Ghiberti’nin Floransa vaftizhanesinin iki anıtsal kapısını süsleyen tunç kabartmaları, bu bakımdan, zamanın heykelcilerinin yaptıkları derin etkinin en iyi kanıtıdır.

Floransa sanatçıları her ne kadar biçimsel düzeyde Eski Yunandan ve Roma’dan etkilenmişlerse de, Eskiçağ dünyasının doğrudan mirasçıları sayılamazlar. Onları yöneten ruh, çok doğal olarak Ortaçağ’dan kaynaklanan dinsel görüntülerle yoğrulmuştur. Assisili Aziz Francesco’nun gerçekleştirdiği ahlaksal devrimle ılımlı hale gelen, Savonarola’ nın mistiğine bağlı olan bu görüntüler çağın ruhunu derinden etkilemiştir.

Ama Floransalı ressamlar sanatlarını yüceltme yolunda Eskiçağ heykelcilerini ya da yerel heykel sanatçılarını incelemekle kalmadılar, Flaman resim okulu sanatçılarının çalışmalarıyla da yakından ilgilendiler. Gerçekten de, bu okul 1450’de İtalya’nın bütün büyük sanal merkezlerinde tutunmuştu ve resim sanatı Floransa’ da yağlıboya tekniğindeki ilerlemeden büyük ölçüde yararlandı (Hollanda’da Van Eyck yağlı boya tekniği alanında 1410 yılından başlayarak yeni bir yöntem uygulamaya koyulmuştu).

1449’da Ferrara’da bulunan Flaman ressamı Van der Weyden Mediciler için bir Meryem yaptı, Hugo Van der Goes’eyse Floransa’mn Santa Maria Novella kilisesi için bir üçkanatlı (triptik) sipariş edildi.

MASACCİO’DAN SANDRO BOTTİCELLİ’YE

Floransa’daki Del Carmine kilisesinde bulunan Brancacci şapelinin fresklerinin birçoğu Masaccio’nun dehasını tam olarak yansıtan büyük bir yapıt oluştururlar. Masaccio yüz yıl arayla, Giotto’nunkinden kaynaklanmakla birlikte ondan ayrılan bir biçimler evreni tasarlamıştır. Sanatçının kattığı güç ve canlılık, bu evrene büyük bir değer kazandırmış ve onu tüm Floransa okulunun sürekli esin kaynağı haline getirmiştir. Masaccio’nun figürlerinin hacmi ve ışık-gölge oyunlarıyla yalnız Yeniçağ’ın İtalyan resim sanatı başlamadı, aynı zamanda, artık uzamın resimde gösterilmesine dayanan bir Batı resmi ilkesi de yerleşti. Masaccio, yirmi sekiz yaşında öldüğünde, Floransa resim okulunun temsilcileri, üçü yaşça ondan büyük olan beş ressamdı: Fra Angelico (1387-1455), Paolo Uccello(1397-1475), Andrea del Castagno (1423-1457), Domenico Veneziano (1400-1461), Fra Filippo Lippi (1457-1504).

Bu beş sanatçının ilki tam bir hıristiyan ressamdı, San Marco kilisesindeki fresklerinde Giotto’nun etkisi ile Masaccio’nun doğalcı etkilerini birleştirdi. İkincisi, perspektif yasalarına dayalı bir düzen kurmaya çalıştı (San Romano Savaşı), üçüncüsü yapıtlarındaki karamsar bir enerjiyle tanındı (Santa Maria Novella’daki Çarmıha Gerilme). Domenico Veneziano’nun, yüzleri resimlemede kullandığı yöntem, ondan neredeyse portre sanatının öncüsü (Uffizi Müzesindeki Aziz Francesco tablosu) olarak söz edilmesine olanak vermektedir. Fra Filippo Lippi’nin eşsiz ustalığıysa, Fra Angelico ile Masaccio’nun (Meryem’in Taç Giymesi, Floransa) üsluplarını kendinde toplar. Floransa’daki Riccardi sarayının freskleriyse Benozzo Gozzoli’nin (1420-1497) yapıtıdır; bu, geniş oylumlu’bir çalışma olmasa da sanatçının tarihsel öykü ile süsleme inceliğini bağdaştırmadaki ustalığını gösterir.

BOTTİCELLİ’DEN PONTORMO’YA

Fra Filippo Lippi’nin öğrencisi olan, şaşırtıcı sanatçı Pollaiuolo’nun (1432-1498) etkisinde kalan Sandro Botticelli, XV. yy’ın ikinci yarısında, Floransa sanatının en göze çarpan, en özgün kişisidir. Gerçi, çağdaşı Ghirlandaio’nun tersine, fresk sanatı üstünde çok çalışmıştır (Musa ve jethro’nun Kızları, Sistina şapeli), ama Uffizi Müzesindeki kompozisyonları (Venüs’ün Doğuşu, İlkbahar Alegorisi, vb.) çağının heykel sanatçılarından (Verrocchio) da ders alarak yarı saydam denilebilecek görüntüler yaratan bir sanatın başyapıtlarıdır; renklerin göz kamaştıncılığından vazgeçilmiştir ama bunun karşılığında tedirgin edici bir güzelliğe ulaşılmıştır. Ama Floransa resim sanatını asıl evrenselleştirenlerin, Leonardo da Vincinin büyük ustalığıyla Michelangelo’nun dehası olduğu kesindir. Bu açıdan bakılınca Floransa tükenmez bir sanat kaynağıdır: Fra Filippo’nun oğlu Filippino Lippi, Piero di Cosimu (1462-1521), Lorenzi di Credi (1459-1537) bilgili bir kurguya dayanan yapıtlar vermişlerdir; Fra Bartolommeo’nun (1472-1517), Andrea del Sarto’nun (1486-1530) ya da Pontormo’nun (1494-1556’ya doğru) yapıtlarıysa, üstünde durulması gereken yüce nitelikli sanat ürünleridir. Ama, Floransa’nın Floransa dışında da yaşadığını unutmamak gerekir, çünkü bir Masaccio ya da bir Botticelli ile boy ölçüşebilecek yetenekte Floransa üslubunu benimsemiş ustalar da yetişmiştir: Piero della Francesca (1410’a doğru-1492), Melozzo da Forli (1438-1494) ve Luca Signorelli (1450’ye doğru-1523).