Elektrikten Hareket Elde Edilir mi? Son yıllarda robotların birçok alanda kullanıldığını görmüş olmalısınız. Robotların hareketini sağlayan kaynak nasıl bir kaynak olabilir? Herhangi bir elektrik kaynağı olmadan hareket edebilirler mi? Robotlarda hangi enerji dönüşümleri olduğunu düşünüyorsunuz?
Robotları göz önüne aldığınızda bu teknolojik araçların bir elektrik enerjisi kaynağı ile çalıştığını söyleyebilirsiniz. Robotların parçalarının hareket etmesi elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğünü göstermektedir.
Peki, elektrik enerjisinden nasıl hareket enerjisi elde edilir? Elektrik enerjisinden hareket enerjisi elde eden araçlarda elektrik motoru bulunur.
Elektrik motorunun çalışması, mıknatıs kutuplarının birbirini itmesi, çekmesi ilkesine dayanır. Elektrik motorlarında U mıknatıs veya iki tane çubuk mıknatıs ve elektrik akımının etkisiyle manyetik özellik kazanan bobin gereklidir. Bobine, elektrik motorlarında armatür adı verilmektedir. Armatürden elektrik akımı geçerse armatürün çevresinde bir manyetik alan oluşur. Bu manyetik alan, mıknatısın manyetik alanıyla etkileşir ve armatür dönmeye başlar. Elektrik motorları, elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğü araçlardır. Yaşamımızın bir parçası haline gelen makinelerin ve araçların büyük kısmında elektrik motorları bulunmaktadır. Buzdolabı, çamaşır makinesi, elektrik süpürgesi, vantilatör, matkap bu araçlardan bazılarıdır.
Elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğünü biliyoruz. Peki, hareket enerjisinden elektrik enerjisi elde edilebilir mi?
Elektrik Enerjisi Üretebilir miyiz?
Bir mıknatıs ve bobin ile elektrik akımı üretebilirsiniz. Yaptığınız etkinlikte, miliampermetre ibresinin sapmasından, bir bobin içinde çubuk mıknatısın hareketiyle elektrik akımı oluştuğunu gözlemlediniz. Miliampermetre, bobin ve bağlantı kabloları ile yandaki resimde gördüğünüz gibi bir devre kurdunuz. Çubuk mıknatısı bobin içinde hareket ettirdiğinizde, miliampermetrede sapma gözlersiniz. Mıknatısı bobinin içine doğru hareket ettirdiğinizde, miliampermetrede bir yönde sapma gözlenirken mıknatısı ters yönde hareket ettirdiğinizde bu kez miliampermetrede ilk sapmanın tersi yönde sapma gözlenir. Mıknatısı bobin içinde hareketsiz tuttuğunuzda miliampermetrede sapma gözlenmez. Mıknatıs sabit tutulup bobin hareket ettirildiğinde yine miliampermetrede sapma görülür. Bu şekilde herhangi bir güç kaynağı kullanmadan elektrik akımı elde edebilirsiniz. Hareket enerjisinden elektrik enerjisi elde edilebilir mi?
O halde akım elde etmek için ya mıknatıs sabit tutulup bobin hareket ettirilir ya da bobin sabit tutulup mıknatıs hareket ettirilir. Bobinde oluşan akımın büyüklüğü, bobinin sarım sayısına ve içindeki mıknatısın hareket hızına bağlıdır.
Çubuk mıknatısın hareket yönü ile oluşan akımın yönünün birbirine zıt olduğunu fark etmiş olmalısınız. Öyleyse çubuk mıknatısı bobin içinde sürekli ileri geri hareket ettirirseniz oluşan akımın yönü de periyodik olarak değişir ve iki yönlü akım elde edilir. Büyüklüğü ve yönü zamanla değişen akımlar, dalgalı akım (alternatif akım) olarak adlandırılır. Alternatif akım AC harfleri ile gösterilir ve bu akım radyo, televizyon, bilgisayar gibi günlük yaşamımızda yararlandığımız araçlarda kullanılır.
Alternatif akım, elektrik enerjisi santrallerinde üretilmektedir.
Son Yorumlar