Dürzilik Nedir? Kurucusu Kimdir? İnançları Nelerdir? Şiiliğin lsmâiliyye kolundan çıkmış, Fatimi halifelerinden el-Hakim Biemrillah (Hilafeti: 385-411/ 996-1021)in vezirlerinden Hamza b. Ali tarafından kurulmuştur.
Dürzilere göre, halife elHakim başa geçtikten üç ay sonra batini anlayışına uyarak Allah’ın birliğini, marifetini yaymak amacıyla her yere misyonerler gönderir, lsmailiyye mezhebinde yedi devir inancı vardır. Buna uyularak yedi yıl süresince üç kişi tarafından propaganda sürdürülür. Halife elHakim’in hilafetinin 21. yılında (I Muharrem 408-30 Mayıs 1017) Perşembe günü) güneşin batışıyla söylediği Artık hiç kimse size zarar vermeyecek; şu anda, artık dalalete düşürülmeyeceğiniz için rahat ediniz.
Müminlerin emiri sizin için bir nizam olacak ve gelecek günlerde sizlere ilahi hikmet yağacaktır sözleriyle, Dürziler yeni bir dönemin açıldığına inandılar. Böylece İslam aleminde yeni bir fırka doğmuştu. Buna göre, hak ile batıl ayrılmıştır ve bu mezhep bizatihi Allah’ın iradesiyle uyum halindedir; gerçeklerin tümü onda toplanmıştır. Aynı gün güneşin batışı ile vezir Hamza b. Ali de bu hareketin imamı ilan edilir. Hamza ilk iş olarak herkese, ilahi davette bulunur ve Allah’ın birliğinin gerçek bilgisini öğretmeye başlar. Bu yolda ibadetlere gerek yoktur. Manevi ve zihni bir yeniden doğuşun başladığını bildirir.
Bu yeni görüş ve doğuş bildirildiği sırada 407/1016 tarihinde Mısır’da Buharalı Neştekin (Anuştekin) elDurzi adında biri ortaya çıkar elHakim’in görüşlerini kendi lehine çevirerek yayar ve kendisini Yol Gösterenlerin Efendisi olarak tanıtır. İmamlığın kendi hakkı olduğunu iddia eder. Aykırı görüşleri halkı galeyana getirir. Bunun üzerine el-Hakim, ondan uzaklaştığını söylerse de, bu hareket onun adıyla Duruz (Dürziler) şeklinde yerleşir. Dürzilere göre mezhebin asıl ad Muvahhidun’dur.
Dürzilerin görüşleri hayli karmaşıktır. Dürzi inanış, toplumu, Akıllılar (el-ukkal) ve cahiller (el-cuhhal) diye ikiye ayırır. Akıllılar din işlerini bilen kişilerdir. Bunlar mezhebin esaslarından ayrılmazlar; ahlak bakımından kötülüklerden, sarhoşluk verici içkilerden kaçınırlar. Kendilerine mahsus kıyafetleri vardır. Cahillere gelince, bunlar Dürzilerin ikinci tabakasını oluşturur. Bunlar Dürzi risalelerini okumak yeteneğinden yoksundur ve ancak yorum kitaplarını okuyup anlayabilirler. Kuran’ı okuyamazlar. Bunlar dünya nimetlerinden yararlanabilirler; özel kıyafetleri yoktur.
Hamza b. Ali’nin ileri sürdüğü görüşler inançlarının esasını oluşturur. Allah, yedi imama hulul ederek nasutîu kisveye bürünmüş ve son olarak elHakim bi-Emrillah’ın şeklinde (suret) görünmüştür. Kendisi (Hamza) de onun nurunu ve tevhidini öğreten imamdır, peygamberdir. Tamamen batini nitelikte ele alınan bu inanış zorlanmış felsefi açıklamalarla biraz olsun anlaşılabilir hale getirmekle beraber, tümüyle İslâm anlayışı dışındadır.
Son Yorumlar