Deprem dalgaları can ve mal kaybına neden olan mekanik dalgalardan oluşmaktadır. Yer kabuğu içindeki kırılmalar nedeni ile ani bir şekilde ortaya çıkan titreşimler dalgalar halimde yayılarak geçtikleri ortamı ve yeryüzünü sarsmaktadır. Deprem, insanların güvenle üzerinde yürüdüğü ve güvenle bastığı toprağında yerinden oynayabileceğini ve üzerinde bulunan tüm yapıları yıkabilecek kadar korkunç bir şekilde sarsılabileceğini gösterdiği bir doğa olayıdır. Depremlerin nasıl oluştuğunu, deprem dalgalarının yeryüzü içinde ne şekilde yayıldıklarını inceleyen bilim dalına “sismoloji” denilmektedir.
Deprem dalgaları olarak bilinen elastik dalgalar, depremi oluşturacak olan kırılma ve faylanma nedeniyle kaynaktan uzaklaşarak farklı yönlere doğru farklı şekillerde yayılır. Bu noktada ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan biri cisim dalgaları bir diğeri ise yüzey dalgalarıdır.
Cisim dalgaları olarak adlandırılan ilk tür, kaynaktan her yöne doğru yayılarak, yer içinde hareket eden dalgalardır. Tıpkı yüzey dalgaları gibi yeryüzüne paralel bir şekilde ilerlemektedir. Ancak yüzey dalgaları, yerin belirli bir derinliğine kadar inebilse de doğrudan derinlere ilerleyemezler. Cisim dalgaları kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Bu dalgalar farklı hızlarda hareket ederek ve kayıtlarda ilk görünen dalgalardır. Cisim dalgaları yerin derinliklerinde yüzeye göre daha hızlı hareket etmektedir. Bunlar sıkışma ve kesme dalgaları olarak adlandırılır. Cisim dalgaları p- dalgası ce s- dalgası olarakta ikiye ayrılmaktadır.
Bir diğer deprem dalgası türü olan yüzey dalgaları ise en yavaş ilerleyen dalga türüdür. Yine de en çok hasara sahip olan deprem dalgalarıdır. Bu dalgaların oluşması sırasında yerin hareket ediyor oluşu dalganın etkisinin daha da büyük olmasına neden olmaktadır. Yüzey dalgaları da tıpkı cisim dalgaları gibi ikiye ayrılır. Bunlar; Love dalgaları ve Rayleigh dalgaları olarak adlandırılır.
Deprem dalgalarının genel olarak oluş nedenleri yeryüzünün altındaki manto tabakası sıvı bölümlerinin akıntıları ile dünyanın alt kabuklarında meydana gelen kırılmalar ve ayrılmalardır. Bu ayrılmalar “Levhalar” olarak adlandırılır. Bu ayrılmalar ile birlikte manto tabakasının yoğun sıcaklığı ile alt kabuklarda biriken enerji ve levhalarının birbirleri üzerindeki baskıları yeryüzü üzerinde bazı gerilmelere ve zayıf kabuklarda bu enerjinin ortaya çıkarak yer kürenin sarsılmasına neden olur.
Son Yorumlar