Anayasaların Yapılış Yöntemleri Nelerdir? Anayasa Nasıl Yapılır? Anayasaların yapılması, yeni bir anayasanın ortaya çıkması iki biçimde olmaktadır. Bunlardan biri, yeni bir devletin kurulması, diğeri de var olan bir devletin kuruluşunun yenilenmesidir.
Devlet kurmak, anayasa yapmak demektir; var olan hukuk düzeninin yerine, yeni bir hukuk düzeni koymaktır. Yeni bir devletin kurulmasına örnek olarak, 1787 de Amerika Birleşik Devletlerinin, 1949 da Pakistan Devletinin kurulması gösterilebilir. Yeni kurulan devletlerin anayasaları, ilk anayasalarıdır. Var olan bir devletin kuruluşunu yenilemesi, çoğu kez «devrim» ile olur. Buna, 1917 den sonra Rusya örnek olarak gösterilebilir. Devrimin yapıldığı ülke, ilk anayasasını yapmamaktadır. Devrimlerle, eski hukuk düzeninin yerine, yeni bir hukuk düzeni konmaktadır.
Anayasaların yapılmasında çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. Ülkenin içinde bulunduğu siyasal rejim, anayasa yapılması ile ilgili yöntemi etkilemektedir. Yeni bir anayasanın yapılması gerektiğinde, bu anayasayı yapacak organı tespit etmek için, egemenliğin kimde olduğunun saptanması gerekir. Eğer egemenlik hükümdarda ise, yapılan anayasa hükümdarın bahşettiği yazılı bir belge olarak, ülke egemenliğinin parlamento ile hükümdar arasında bölüşülmesi durumunda ise, o anayasa parlamento ile hükümdar belli bir yazılı metin üzerinde anlaşmaları sonucu ortaya çıkar. Egemenlik ulusta ise anayasayı ulus yapacaktır.
Ulusun anayasa yapması, genel olarak «Kurucu Meclis» yolu ile olmaktadır. Burada da, başlıca iki sistem uygulanmaktadır. Bunlardan birincisine göre, Kurucu Meclis yalnız anayasayı yapar, diğer yasama etkinliklerinde bulunmaz; olağan yasaları yapmaya yetkili değildir. Kurucu Meclis, anayasayı yapar yapmaz dağılır. İkinci sistemde ise, Kurucu Meclis anayasayı yapma görevinin yanında, yasama görevini de yürütür. Ülkemizde, Milli Birlik Komitesi döneminde, 1960 yılında kurulan Kurucu Meclis ile 1981 yılında Milli Güvenlik Konseyi tarafından oluşturulan Kurucu Meclis, hem anayasayı yapmış, hem de yasama yetkisini kullanmıştır.
Kurucu Meclis tarafından hazırlanan anayasa, ayrıca halkoyuna sunulabilir. Bu yol doğrudan demokrasi kurumlarından biridir. Oylama sonucuna göre, anayasanın kabul edilip edilmediği anlaşılır. Bu yol, ülkemizde ilk kez 1961, ikinci kez de, 1982 Anayasası için uygulanmıştır. Halkoylamasında, Kurucu Meclis, Anayasanın tek yapıcısı değildir. Kurucu Meclisçe yapılan anayasanın geçerlik kazanması, halkoylamasının sonucuna bağlıdır.
Son Yorumlar