Abes Nedir? Akla, sağduyuya aykırı olan: Şiire aşık olmayan adamlardan beşer hafızasında yer etmeye layık nağmeler beklemek abes olur (C. S. Tarancı). Lüzumsuz, nafile, yersiz: İzmir limanı Türkler ve Yunanlılardan hangisinin elinde iken Avrupa iktisadiyatına elverişlidir, bunu tekrar etmek bile abes olur (Yahya Kemal). Münasebetsiz: abes bir şey sorulmuş gibi ala)’ eder (R. N. Güntekin). Karışık, düzensiz, saçma: Abes bir varlık nizamı içinde, akıl bir kör barsak kadar vazifesizdir (Peyami Safa). Abes mantığın hezeyanıdır (Cenab Şahabeddin). Abes zanneylemek tekvin-i Hallakı hatadır hep/Eder her şahsı Hak ruhundan ilhamat âgâh (Leskofçalı Galib).
DEYİM Abesle iştigal (etmek), boş ve lüzumsuz işlerle uğraşmak: Terbiye ve tedrisatı tevhid etmedikçe aynı fikirde, aynı zihniyette ferdlerden mürekkeb bir millet yapmaya imkan aramak abesle iştigal olmaz mı? (Atatürk)
Abesen (zarf) Boşuna, lüzumsuz yere.
Abesiyat (çoğul isim) Boş. işe yaramaz şeyler; akla ve sağduyuya aykırı düşünce ve hareketler.
Abeslik (isim) Abes olma hali, akla ve sağduyuya aykırı olanın özelliği: Bu esere hem eski medeniyet şekline, h&m halihazıra şâmil ironik bir davranış tarzı, hatta bir abeslik duygusu hakimdir (Mehmet Kaplan), Abese suresi, Küran-ı Kerim’in LXXX. suresi. 42 Ayettir. Mekke’de inmiştir. İniş sebebi için şu rivayet vardır: Hazreti Muhammed biri ile konuşurken gözleri görmeyen Abdullah bin Ümmi Mektum içeriye girmiş ve «Ya Muhammed! Allah’ın sana öğrettiği ilimden sen de bana öğret diye birkaç kere seslenmiştir.
Sözünün kesilmesinden canı sıkılan Hz. Muhammed Ümmi Mektum’un oğluna cevap vermedi, hattâ kaşlarını çatarak başını çevirdi. Fakat bu tavır Allah’ın hoşuna gitmedi, Abese suresi ile, Peygamberini kendisinden herhangi bir istekte bulunanlara karşı güleryüz göstermesi için ikaz etti.
Son Yorumlar