Abakan Nedir? ABAKAN, Rusya’da yaşamakta olan Türk kavimlerinden bir grubun adı. Güneyde, Sayan dağları ve Tayga ormanlarıyla çevrilen Abakan Yenisey kıyılarında yasayan bu Türkler. şimdiye kadar değişik adlarla anılmışlardır: Minusinsk Tatarları veya Abakan Tatarları gibi. Şimdi resmi olarak Hakas diye anılıyorlar. Yenisey’e dökülen Abakan ırmağıyla Obi nehri arasında yayılan Abakan Türklerine dahil boylar şunlardır: Kaş, Koybal, Sagay, Kamasin, Beltir, Şor, Kızıl kaya, Aba, Kızıl, Tuba, Küerik.
Etnoloji, Abakanlılar kısmen kulübelerde, kısmen de kayın ağacı kabuğundan yapılmış yurtlarda yaşarlar. Ziraatla uğraşırlar. Fakat çok ilkel şartlarla ziraat yaparlar; tarlaları çapa ile değil sala dedikleri bir nevi sapanla işlerler. Çavdar, buğday ve arpa ekerler. At, inek, koyun beslerler, örf ve adet bakımından Altaylı Türklere benzerler. Erkek elbiseleri Ruslarınki gibidir, kadınlarınki farklıdır; saçlarına çeşitli süs eşyası takarlar, genç kızların Anadolu yörükleri gibi onbeş yirmi örgülü belikleri vardır. Evlenmelerde kız beğenme, kız isteme, kalın ödenmesi, düğün ve düğün ziyafetleri gibi merasimler vardır.
Gelin (kalın) kaçırılarak oğlan evine getirilir. Kalın, bundan sonra kız tarafına ödenir. Eğer evli kadın kocasını terk ederse, kadının akrabaları kalını oğlan tarafına öderler. Doğan çocuklara eski adetlere göre ad verilir. Altı aylıkken İdari baskıyla çocuk vaftiz edilir ve bir hıristiyan ismi alır. Fakat günlük hayatta bu isim kullanılmaz. Abakan Türkleri Ruslara karşı hıristiyan görünürler, aslında Şaman dininin akidelerine göre hareket ederler, ölülerine elbise giydirip tahta sandıklara koyarlar. Mezara, giyecekleri ve atının eğeri ile birlikte gömerler, ölünün gömülmesinin üç, yirmi, kırk ve yüzüncü günlerinde çeşitli tören ve ziyafetler düzenlenir. Kırkıncı gün merasiminde ölenin atı kesilir, eti yenir, bası da bir mızrağa geçirilerek mezarın başına dikilir.
Abakan kabilelerini yesaul adında bir yardımcısı bulunan başkan idare eder. Bu başkanlar seçim yoluyla idareyi ele alırlar. Hukuk meselelerini Bozkır Mahkemeleri kararlarıyla hallederler. Çarlık Rusyası bu mahkeme kararlarını meşru kabul ediyordu. Abakanlılar, kendi bölgelerinde doğrulukları ile tanınmışlardır. Şiire, manzum kahramanlık masallarına ve musikiye meraklıdırlar. özellikle sonbaharda düzenledikleri avlarda, geceleri şiir okuyup masallar anlatırlar.
Dil bakımından Doğu Türk şivelerinden bir grubu teşkil eder. Şu kısımlara ayrılır: 1. Sagay, 2. Kaça veya Has, 3. Kızıl, 4. Şor şiveleri. Türk şivelerinin tasnifinde, Abakan hususiyeti bakımından Z grubundadır.
ABAKAN, Sibirya’da (S.S.C.B.) şehir. Abakan suyu ile Yenisey’in birleştiği yerde kurulmuştur; 146 000 nüfusu Kereste sanayii, demir madeni. Höyükler ve kitabeler.
ABAKAN nehri. S.S.C.B.’de bir akarsu. Batı Sibirya’da Sayan dağları eteklerinden çıkar ve Yenisey ırmağına dökülür; 512 km. ABAKAN dağı, Sayan dağlarının bir kolunun adı. Abakan nehri bu koldan çıkar.
Son Yorumlar