Öğretici metinleri ve özelliklerini araştırınız. Bilgi verme amacına yönelik metinlere, öğretici metinler denir. Bu tür metinler, bir düşünceyi iletme, okuru etkileme, okurda farklı düşünceler meydana getirme, okuru düşündürme gibi amaçlara hizmet edebilir.
Öğretici metinlerin genel özellikleri:
Bir kısmıgerçek bir yaşam ve yaşantıdan kaynaklanır. Günce, mektup, otobiyografi, biyografi, anı, röportaj, haber yazısı, gezi yazısı gibi türler bu gruba dâhil edilebilir.
Bir kısmıdüşünce boyutludur. Makale, fıkra, deneme, eleştiri gibi türler bu gruba dâhil edilebilir.
Bu tür metinlerde dil dahaçok göndergesel işlevde kullanılır. Yazar nasıl söylediğinden çok ne söylediğine önem verir.Üslup yaratma kaygısıyla hareket etmez. Bu yüzden de sözcükleri genelde gerçek anlamlarıyla kullanır. Dilin anlatım olanaklarını fazla zorlamaz.
Okuyucuüzerindeki etkisi bakımından anlatımın özlü, duru, yalın, açık ve akıcı olmasına özen gösterilir. Metinler, kaynağını hayal dünyasından değil, gerçek dünyadan alır.
Metne yansıtılan gerçek yaşam ve yaşantılarçarpıtılmamasına özen gösterilir. Doğruya, gerçeğe ve nesnelliğe önem verilir. Bu yüzden de anlatılanların doğruluğu ya da yanlışlığı genellikle kanıtlanabilir.
Amaç, ya okura doğrudanbilgi vermek, bir şeyler öğretmek ya da birtakım sorularla okuru düşündürerek onda tutum ve davranış değişiklikleri yapmaktır. Bu yüzden de öğretici metinlerde genel olarak açıklayıcı ve tartışmacı anlatıma ağırlık verilir. Tanımlama, tanık gösterme, örnekleme, sayısal ve bilimsel veriler kullanma gibi düşünceyi geliştirme yollarına başvurulur. Genellikle giriş, gelişme, sonuç aşamalarına dayalı bir planla yazılır.
Özellikle öğretici metinlerde karşımıza çıkan anlatım türleri:
- Açıklayıcıanlatım
- Öğretici anlatım
- Kanıtlayıcıanlatım
- Tartışmacıanlatım
- Söyleşmeye bağlıanlatım
- Emredici anlatım
Özellikle öğretici metinlerde karşımıza çıkan düşünceyi geliştirme yollarışunlardır:
- Tanımlama
- Karşılaştırma
- Tanık gösterme
- Örnekleme
- Sayısal, bilimsel veriler kullanma
- Sorulara yaslanma
ÖĞRETİCİ METİN ÖRNEĞİ
Belli bir açıdan bakılacak olursa şiir, doğru ve yerinde göstergeleri bulup dizelere yerleştirmek olarak tanımlanabilir. Bununla anlatılmak istenen, imgeleri, duygu ve coşkuları tam olarak yansıtabilen dil öğelerini yakaladıktan sonra bunları, anlatım gücünün doruğuna yükseltecek bağlantılar içinde, yeni bağdaştırmalar, birleştirmeler, türetmeler, hatta sapmalarla ve ses açısından etki sağlayan öğelerden de yararlanarak dizelere dönüştürülebilmektedir.
Son Yorumlar