Atatürk’ün “Devlet ve özel teşebbüs birbirine karşı değil, birbirinin tamamlayıcısıdır.” sözünden anladıklarınızı tartışınız. Devletin yollar yapması, özel teşebbüsün üretim yaparak vergileri ile devleti desteklemesi kısaca bu şekilde ifade edebiliriz. Detaylandıracak olursak devletçilik ilkesi bu sözü anlatmak için vardır.
Devletçilik, yeni Türk devletinin kurulmasından sonra, bireylerin yapamayacağı yatırımların yurdun ekonomik kalkınmasının hızla gerçekleşmesi için devlet eliyle yapılmasıdır. Osmanlı Devleti’nin yıkıntıları üzerinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti, kötü bir ekonomik miras devraldı. Osmanlı Devleti’nde sanayi ve tarım geri kalmıştı. Var olan büyük işletmelerin çoğu da yabancı devletlerin denetimi altındaydı.
Bunun yanında Osmanlı Devleti’nin girdiği savaşlar ve Kurtuluş Savaşı ekonomiye büyük zarar vermişti. Yeni Türk Devleti, başlangıçta kendi ekonomisini kurabilmek için çok büyük zorluklarla karşılaştı.
Osmanlı Devleti’nin borçları, sermaye ve yetişmiş eleman eksikliği, 1929-1930 dünya ekonomik bunalımı Türkiye’yi olumsuz etkiledi. Vatandaşın elinde yeterli sermaye yoktu ve ekonominin alt yapısını oluşturan banka, fabrika ve yol bulunmuyordu. Dış ticaret, tamamen, yabancıların elindeydi. Devletçilik anlayışı böyle bir ortamda oluştu.
Cumhuriyet’ten sonra ekonomiyi canlandırmak için bir dizi önlem alındı. Büyük çaplı ekonomik yatırımlar olan dokuma, şeker, cam, kâğıt, çimento, demir ve çelik fabrikaları devlet eliyle yapıldı. Bunlar arasında en önemlilerinden birkaçı Bursa’daki İplik Fabrikası, Turhal (Tokat) Şeker Fabrikası, İzmit Kâğıt ve Karton Fabrikası, Ankara Çimento Fabrikası, Karabük Demir-Çelik Fabrikası’dır. Türk sanayisinin temeli atıldı. 1925 yılında aşar vergisi kaldırıldı, 1 Temmuz 1926’da Kabotaj Kanunu (Bu gün, daha sonra bayram olarak kutlanmaya başlandı.) kabul edildi. 1927 yılında Sanayiyi Teşvik Kanunu çıkarıldı. Etibank, Sümerbank gibi kuruluşlar kuruldu.
Ekonomideki devlet-halk iş birliği sayesinde Türkiye, kısa sürede hızla kalkınmaya başladı. Planlı kalkınma dönemine geçilerek demir yolu yapımına önem verildi ve birçok fabrika bu sayede birbirine bağlandı.
Son Yorumlar