Dolaşım sisteminin elemanları nelerdir?

Dolaşım sisteminin elemanları nelerdir? Dolaşım sistemimiz kalp, kan ve damarlardan oluşur.

Kalp

Kalbimiz, göğüs boşluğunda ve iki akciğer arasına yerleşmiştir. Kalbimizin yapısında bulunan kalp kasının yapısının çizgili kaslara, çalışmasının ise düz kaslara benzediğini öğrenmiştik. Dolayısıyla kalbimiz istemsiz olarak, güçlü ve hızlı bir şekilde yorulmadan çalışır.

Kasılma ve gevşeme hareketleriyle çalışan kalbimizin üzerinde bir zar vardır. Kalple zar arasında, kalbin rahat çalışmasını ve darbelere karşı korunmasını sağlayan kaygan bir sıvı bulunur. Kalbimizin büyüklüğü yaklaşık olarak herkesin kendi yumruğu büyüklüğündedir. Kadınlarda 230-280 gram, erkeklerde 280-340 gram civarındadır. Yaşımız ilerledikçe kalbimizin büyüklüğü ve ağırlığı da artar.

Kalbimiz dört bölümden oluşmaktadır. Üstte iki kulakçık, altta iki karıncık yer alır. Karıncıklarda bulunan kas tabakası, kulakçıklarda bulunan kas tabakasına göre daha kalındır. Bu nedenle karıncıklar kanı daha güçlü pompalar. Kulakçıklar kasıldığında karıncıklar gevşer ve kulakçıklardaki kan karıncıklara dolar. Karıncıklar kasıldığında kulakçıklar gevşer ve karıncıklardaki kan kalpten vücuda ve akciğerlere pompalanır. Kulakçıklar ve karıncıklar arasında kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar, kulakçıktaki kanın karıncıklara tek yönlü geçişini sağlar. Kalpten çıkan damarlarda bulunan kapakçıklar ise, pompalanan kanın kalbe geri dönmesini engeller. Kalbimizin sol bölümünde temiz, sağ bölümünde kirli kan vardır.

Dolayısıyla sol kulakçık ve sol karıncık temiz kan, sağ kulakçık ve sağ karıncık kirli kan taşır. Kalbimizin sol karıncığından aort atardamarı, sağ karıncığından akciğer atardamarı çıkar. Kalbimizin sol kulakçığına akciğer toplardamarı, sağ kulakçığına alt ve üst ana toplardamarları girer.

Kan

Besin ve oksijenin hücrelerimize getirilmesi ve hücrelerde ortaya çıkan zararlı maddeler ve karbondioksitin uzaklaştırılması kan aracılığıyla sağlanır. Kan, kalbimiz tarafından vücudumuza pompalanarak damarlar içerisinde hareket eder. Kanımızın yaklaşık olarak %55’i plâzma adı verilen sıvı kısmından, %45’i kan hücrelerinden oluşmaktadır. Kanın plâzma kısmı; su, yağ, glikoz, protein, vitamin, mineral ve hormon gibi organik ve inorganik maddelerden oluşur. Kan hücreleri ise alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcukları olmak üzere üç çeşittir.

Damarlar

Damarlar vücutta kanın dolaşımını sağlayan yapılardır. Dolaşım sistemimizde görevli üç çeşit damar vardır. Bunlar; atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlardır.

Atardamarlar

• Kanı, kalpten vücudumuza dağıtan damarlarımızdır.
• Akciğer atardamarı hariç temiz kan taşırlar.
• Atardamar, genellikle kanın gittiği organın adını alır. Örneğin, böbrek atardamarı, karaciğer atardamarı vb. adlar alırlar.
• Kan basıncının en yüksek olduğu damarlardır.

Toplardamarlar

• Kanı, vücuttan kalbe getiren damarlarımızdır.
• Akciğer toplardamarı hariç kirli kan taşırlar.
• Toplardamar, genellikle kanın geldiği organın adını alır. Örneğin, böbrek toplardamarı, karaciğer toplardamarı vb. adlar alırlar.

Kılcal damarlar

• Atardamarlar ile toplardamarlar arasında bağlantıyı kuran damarlardır.
• Dokularda kan ile hücreler arasında madde alışverişini sağlarlar.