1982 Anayasası Başlangıç Bölümü Anayasanın Temel İlkeleri Nelerdir?

1982 Anayasası Başlangıç Bölümü Anayasanın Temel İlkeleri Nelerdir? 1982 Anayasası da, her anayasa gibi, hazırlandığı dönemin izlerini taşır. 1982 Anayasası da, 1980 öncesi dönemde karşılaşılan sorunların etkisi altında hazırlanmıştır. Ülkeyi, içinde bulunduğu duruma getiren nedenler arasında, 1961 Anayasasının da payı olduğu görüşü benimsenmiş, 1961 Anayasasının hazırlanmasında olduğu gibi, ülkenin karşılaştığı toplumsal, siyasal, ekonomik sorunların giderilmesinde, Anayasa önemli bir araç olarak görülmüştür.

1982 Anayasası uzunluğu ve hükümlerinin sıralanışı ve düzenlenişi bakımından, 1961 Anayasasına benzemektedir.

Her iki Anayasanın hazırlanışında, çerçeve anayasa yerine, düzenleyici anayasa yeğlenmiştir. Düzenleyici anayasa yapılırken, her sorun için bir madde koyma yoluna da gitmemek gerekir. Ayrıntılara inen bir anayasa, toplumdaki gelişmelere ayak uyduramaz, toplumsal bunalımlara neden olabilir.

Türk Anayasalarına Başlangıç koyma yolu, 1961 Anayasası ile başlamış ve 1982 Anayasası ile devam etmiştir. Böyle bir yola gidilmiş olmasının nedenleri arasında, bir yandan hükümet darbelerine bir gerekçe göstermek; diğer yandan da, Anayasaya egemen olan ilkelere, anayasa koyucunun temel görüşüne, açıklık getirmektir.

Anayasanın 176. maddesine göre, Anayasanın dayandığı temel görüş ve ilkeleri belirten başlangıç kısmı, Anayasanın metnine dahildir. Durum böyle olunca, Anayasanın başlangıç kısmı, özel bir önem taşır.

1982 Anayasasının Başlangıç kısmının birinci ve ikinci fıkraları, 12 Eylül darbesinin nedenlerini açıklar. Buna göre, 12 Eylül harekatı, Ebedi Türk vatan ve milletinin bütünlüğünün ve kutsal Türk Devletinin varlığının tehlikeye düşmesi sebebiyle, Türk Milletinin çağrısı üzerine Türk Silahlı kuvvetleri tarafından, yapılmıştır.

Bu Anayasa, «Türk milletinin meşru temsilcileri olan» Danışma Meclisi ve Milli Güvenlik Konseyince hazırlanmış ve Türk Milleti tarafından kabul edilmiştir.

Başlangıç’ın diğer fıkralarında yer alan ve Anayasaya egemen olan ilkeler de, aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Atatürk milliyetçiliği, Atatürk inkilap ve ilkeleri;

Dünya milletler ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi olarak, çağdaş uygarlık seviyesine ulaşma isteği,;

Egemenliğin, kayıtsız şartsız Türk milletine ait olduğu;

Kuvvetler ayrımı;

Türk varlığının, Devleti ve ülkesiyle bölünmez bütünlüğü;

Laiklik ilkesinin gereği, kutsal din duygularının, devlet yönetim işlerinekarıştırılmaması;
Her vatandaşın, Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerden eşit bir şekilde yararlanması;
Yurtta barış, dünyada barışarzu ve inancı içinde yaşama hakkı bulunduğu.

1982 Anayasasında yer alan bu ilkeler, 1961 Anayasasının Başlangıç kısmında yer alanlarla büyük bir benzerlik gösterir.

Anayasada, 1995 yılında yapılan değişiklik ile Başlangıç’ın 1 ve  1. fıkralarında yer alan 12 Eylül darbesinin gerekçesine ilişkin tümce ve sözcükler, Başlangıç metninden çıkarılmıştır. Böylece 12 Eylül döneminde çıkarılan Anayasadan, 12 Eylül döneminin izleri silinmek istenmiştir.

Anayasanın dayandığı temel ilkeler, esas itibariyle, Anayasanın «Başlangıç» kısmı ile Cumhuriyetin özelliklerini gösteren 2. maddesinde yer verilmiştir. Bunlar, demokratik devlet, Atatürk milliyetçiliği, lâik devlet, hukuk devleti, sosyal devlet, ve insan haklarına saygılı devlet ilkeleridir.